Vrh francuske vlasti nedostupan za žene

Trebalo je imenovati novog ministra na mjesto najpopularnije figure u vladi, što samo po sebi ne bi bilo posebna teškoća da, svojim teatralnim odlaskom, Nikola Ilo nije spektakularno podigao opšti nivo ekoloških izazova.

Novi ministar je dosadašnji predsjednik Skupštine Fransoa De Riži, nekad ekologičar sa političkim ambicijama, zatim prebjeg među socijaliste i konačno makronista u pravo vrijeme čime je i zaslužio položaj predsjednika Skupštine, četvrte ličnosti u protokolarnom redoslijedu Francuske republike.

Uzgred rečeno, predsjednik Skupštine koji prihvata ministarsku fotelju kao korak „napredovanja u službi“ je tema za sebe kroz koju bi se moglo dotaći jedno od obilježja makronizma: „firma Francuska“ se vodi kao start-up preduzeće u kom operativci stoje iznad izbornih lica.

Dakle, tako je se Francuska našla u situaciji da bira i novog predsjednika Skupštine. Tako je se ukazala i prilika da najzad na jednu od četiri po Ustavu najvažnije funkcije u državi dođe žena. Samo je jedanput jedna žena, Segolena Roajal, bila nadomak Jelisejske palate, ali su njeni muški rivali iz Socijalističke partije sabotirali njene šanse. Samo je jedanput premijer bila žena – Edit Kreson, pod Miteranom – što je do danas ostalo zapamćeno kao neslavno iskustvo. A nikad se jedna žena nije našla na položaju predsjednika Senata ili Skupštine.

Ipak, u srijedu 12. septembra, u prvom krugu je za novog predsjednika donjeg doma parlamenta izabran Rišar Feran. Njegov izbor je od prvog trenutka, čim je najavio kandidaturu, bio sasvim izvjestan. Makronov pokret u Skupštini ima apsolutnu većinu (312 poslanika), a gospodin Feran je bio prvi socijalistički izdajnik koji je podržao kandidata Makrona uoči predsjedničkih izbora. Ipak, njegov izbor je bio teži nego što je to unaprijed izledalo: samo 254 glasa i jedva većina, tek za devet glasova. Novi predsjednik je i sam pokazao iznenađenje (njegova poslanička grupa, čiji je on dotad bio šef, mu je uskratila 58 glasova). Rekao je: „Znam da je moj izbor posljedica brojčanog političkog odnosa, a ne rezultat takmičenja između različitih talenata.“ Čak je našao za shodno i da se, prije izbora, nadahnuto izvini što nije dama.

Nećemo ovdje sada detaljno predstaviti tu novu ličnost s političkog vrha Francuske iako bi imalo puno toga da se kaže, pogotovo što je pod predistragom zbog sumnje za sukob interesa iz ranijeg perioda. Izbor novog predsjednika Skupštine je potvrdio ono što se oduvijek zna: kad se radi o prilikama da žene dođu na sam vrh vlasti, ostaje neprobojan takozvani plafon od stakla, usprkos zakonskom podstreku i evoluciji mentalitetв.

Francuska je još 1983. godine usvojila zakon o profesionalnoj jednakosti. Potonji zakon iz 2000. je proklamirao jednakost u pristupu jednog i drugog pola izbornim mandatima i funkcijama. Za vrijeme Fransoa Olanda, 2014. godine, donijet je tzv. zakon o stvarnoj jednakosti između muškaraca i žena sa opštom primjenom u svim vidovima društvenog života. Njime su predviđene i finansijske sankcije za nepoštovanje principa pariteta. Na prethodnim parlamentarnim izborima 2012. godine samo su ekologičari i komunisti ispoštovali pravila ravnomjernosti, 49,4 odsto i 49,3 odsto žena na listama. Socijalisti su bili blizu, 42,6 odsto. Ali mačizam je još uvijek dominantan na desnici gdje političari teško prepuštaju svoje feude, kako se to ovdje kaže. Sarkozijevci su imali samo 25,5 odsto žena na listama. To ih je koštalo nevjerovatnih 14,6 miliona evra, suma koja im je kao sankcija uskraćena iz državnog budžeta na ime izbornih rezultata i koja predstavlja čak 64 odsto od ukupnog iznosa koji im je teoretski pripadao.

Situacija se malo popravila 2017. godine kad je nekoliko partija bilo blizu pariteta, a dvije su čak dale više mjesta ženama: makronovci i lijevi radikali. Za makronovce je to bilo prilično jednostavno jer su među njima bili u najvećem broju novopečeni kandidati, bez naslijeđenog mandata.

U međuvremenu su, krajem 2017, i dva ministarstva kažnjena zbog nepoštovanja zakona o ravnomjernoj zastupljenosti žena na javnim funkcijama na najvišem nivou. Ministarstvo pravde i ministarstvo odbrane su morali platiti globe od 60.000 i 120.000 evra.

Francuski jezik je oblast gdje su tendencije feminizacije najprimjetnije. U administrativnim formularima su, za upisivanje ličnih podataka, tradicionalno postojale rubrike „Gospodin“ i za žene „Gospođa“ i „Gospođica“. Već prije nekoliko godina je definitivno izbačena rubrika „Gospođica“ za koju su feministički pokreti smatrali da je diskriminatorska jer su žene kroz nju morale da nepotrebno preciziraju i svoj bračni status. Sve gospođice su za administraciju postale gospođe s tim što je ukinuta i rubrika „Djevojačko prezime“.