U prvih šest mjeseci ove godine građani Crne Gore, koji rade u inostranstvu, kao i iseljenici, poslali su matici oko 204,6 miliona eura (oko pet odsto bruto domaćeg proizvoda) što je za 7,7 odsto više nego u istom periodu lane.
U tom iznosu 125,3 miliona eura čine kompenzacije zaposlenih van granica Crne Gore, na lične transfere odnosi se 60,9 miliona eura, a na ostale transfere (penzije, invalidnine i druga socijalna davanja) oko 18,5 miliona eura. I mada se iz ovih podataka koje je saopštila Centralna banka Crne Gore ne vidi koliko je iz koje države poslato novca, činjenica je da najviše crnogorskih iseljenika i njihovih potomaka ima u Sjevernoj i Latinskoj Americi, zatim u zapadnoevropskim zemljama, Turskoj, ali i u regionu. Ni Ministarstvo vanjskih poslova Crne Gore nema preciznih podataka koliko ukupno iseljenika i njihovih potomaka živi van matice, ali se procjenjuje da ih je oko 600.000.
Opština Petnjica, na sjeveru Crne Gore, poznato je po velikom broju iseljenika koji se nalazi na privremenom radu u inostranstvu. Pretpostavlja se da je to jedna od opština, uz područja Malesije, Plav, Gusinje i gradsku opštinu Tuzi, sa najvećim brojem iseljenika u odnosu na broj stanovnika (prema poslednjem popisu bilo ih je oko je zivi 6.600), mada o tome nema pouzdanih podataka. Samir Agović, predsjednik Opštine Petnjica, podsjeća da je prvi talas iseljavanja krenuo 1912. godine kada se veliki broj stanovnika odselio u Tursku. Taj trend nastavljen je 20-ih i 30-ih godina prošlog vijeka, kao i nakon Drugog svetskog rata, preciznije 60-ih i 70-ih godina. Veliki broj žitelja ovog kraja iselio se početkom 90-ih, odnosno u vrijeme rata u bivšoj Jugoslaviji.
Prema riječima našeg sagovornika, glavni motiv za iseljavanje je ekonomske prirode, a osim u države zapadne Evrope respektabilan broj ljudi iselio se u Bosnu i Hercegovinu, Srbiju, Kosovo, Sloveniju, pa i Makedoniju u kojoj su ostajali ukoliko nijesu mogli dobiti vizu za Tursku.
– Sa područja naše opštine van granica Crne Gore živi i radi između 20.000 i 25.000 ljudi. Najviše ih je u Luksemburgu, oko 7.000, gdje su inače naši ljudi organizovano odlazili. Sljede Švajcarska, NJemačka, Slovenija… Nesporno je da naši iseljenici pružaju veliku podršku razvoju svog zavičaja. Osim donacija, oni su spremni i da investiraju u ovaj kraj Crne Gore. Pomenuću da je u pripremi realizacija dvije investicije. Riječ je o izgradnji fabrike peškira, kao i pogona za proizvodnju industrijskog ćumura čija je vrijednost 2,5 miliona eura – kaže u razgovoru za Danas Agović.
On ističe da se ogroman novac ulaže i u izgradnju u turističko-ugostiteljskih objekata na Crnogorskom primorju a ne štedi se ni na izgradnji velelepnih porodičnih kuća. „Prema našim podacima više od 1.000 radnih mjesta na primorju otvoreno je upravo zahvaljujući tim višemilionskim ulaganjima“, naglašava Agović.
Ukazuje i na to da su ljudi porijeklom iz Petnjice „veliki humanisti i dobrotvori i da često pomažu socijalno ugrožena domaćinstva, a pružaju i podršku zdravstvenim i obrazovnim ustanovama kroz nabavku opreme. Petnjica je imala i snažnu podršku prilikom formiranja opštine kroz nabavku specijalizovanih vozila za potrebe Komunalnog preduzeća. Agović ističe dva donatora – Mujka Šabotića, koji je od svog novca rekonstruisao staru džamiju, i Izeta Rastodera, koji je donirao dva putnička vozila i finansirao izgradnju tribina i krova na gradskom stadionu. Zanimljivo je, takođe, da se uprkos tome što se proces odlaska na rad u inostranstvo karakteriše kao „privremeni“ mali broj gastarbajtera vraća. Takvih primjera gotovo da i nema, mada je sve više onih koji se posle penzionisanja odluče za povratak u zavičaj i obnavljanje svojih domaćinstava.
A od iseljenika 12,4 miliona perpera
Koliko je novac dijaspore odigrao značajnu ulogu u razvoju Crne Gore, naročito u prošlosti, o tome svedoči i podatak da su iseljenici, početkom dvadesetog vijeka, godišnje slali više novca nego što je iznosio budžet Kraljevine Crne Gore. Tako su, recimo, crnogorski iseljenici iz Amerike, u periodu od 1906. do 1910. godine poslali više od 12,4 miliona perpera, odnosno kruna. Ilustracije radi, u vrijeme proglašenja Crne Gore za kraljevinu (1910. godine) budžet te države bio je „težak“ oko 3,4 miliona perpera, a 1911. godine – oko četiri miliona perpera.
Podsticaji za investitore
– Lokalna uprava je inicirala usvajanje niza odluka čiji je cilj motivisanje iseljenika da ulažu u zavičaj. Fleksibilnim uslovima investiranja nastojimo da podstaknemo potencijalne ulagače da svoj kapital usmjere u projekte na području ove opštine. To praktično znači da je svako ko kroz investiciju otvori pet radnih mjesta oslobođen plaćanja komunalnih naknada, a zemljište se ustupa na besplatno korišćenje. Osim toga, rok za izdavanje neophodnih dozvola sveli smo na 15 dana što sve čini povoljan poslovni ambijent za ulaganje – objašnjava za Danas predsjednik Opštine Petnjica Samir Agović.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, ali i na X nalogu. Pretplatite se na PDF izdanje lista Danas.
