Zeleni između ekonomije i ekologije

Toga su sigurno svjesni i ekologičari kad ponekad i radikalizuju svoje programske ambicije za koje, tradicionalno, prilikom izbora za Evropski parlament dobijaju veću podršku biračkog tijela.

Insistiranje na temama koje se shvataju kao sukob interesa između ekonomije i ekologije, jeste njihov način da ta problematika ostane u središtu interesovanja medijske i političke javnosti. Tako je i većina partija, prateći naravno i svjetski trend, osjetila potrebu da više-manje ekološki oboji svoje izborne liste.

To je manje uočljivo kod pristalica Marine le Pen, koja ne ublažuje svoju nacionalističku orijentaciju, na plodnom tlu društvene krize. To ne važi ni za Republikance, razapete između ekstremne desnice i Makronove „provale“, kako je sam predsjednik nazvao svoj upad u politički život. Za Republikance se oduvijek govorilo da su „produktivistička“ partija i pod velikim uticajem industrijskih i poljoprivrednih krugova. Za njih se čak kaže i da su „ekofobi“.

Smatra se da je Makronova partija, na prvi pogled, napravila najveći korak u politici ka ekološkoj tranziciji, samim tim što je Fransoa de Riži, državni ministar, odnosno faktički potpredsjednik vlade, do Makronovog izbora bio vodeći lider ekologičara.

Uz to, Makron sada ima uz sebe i legendarnog Danijela Kon-Bendita, istorijskog lidera studentskog revolta 1968, a kasnije jedne od vodećih figura Zelenih u NJemačkoj. Kon-Bendit je, po povratku u Francusku, ostvario za ekologičare i najbolji izborni rezultat u njihovoj istoriji: 16,3 odsto glasova prilikom evropskih izbora 2009.

Ne zaboravlja se naravno zalaganje francuskog predsjednika na međunarodnom planu za poštovanje Svjetskog pakta o prirodnoj sredini, uprkos povlačenju Sjedinjenih Država. Ali, u sadašnjoj konkretnoj situaciji u Francuskoj, visoka mjesta dvojice eminentnih ekologičara na makronističkoj listi za evropske izbore, izgledaju kao izborni politički trik.

Za izraženi ekologičarski senzibilitet Nepokorene Francuske ne treba posebnog pravdanja. Žan-Lik Melanšon je jedan od rijetkih francuskih političara, izvan pokreta Zelenih, u čije se iskreno angažovanje za ekološku stvar u svjetskim okvirima ne može sumnjati.

Sad mu se zamjera što je tvrdoglavo odbacio mogućnost zajedničke liste na ljevici, koja bi sa ekologičarima, kao jednoj od lokomotiva, predstavljala istinsku političku snagu. Takva koalicija bi čak mogla parirati makronistima i lepenistima. Inače, šanse za izborni uspjeh na toj strani su sada skromne. Deset odsto ili malo manje za svaku od dvije struje, pogotovo što su za izbore zvanično registrovane čak 33 liste.

„Čiste“ ekologičare predvodi Janik Žado. On je poslanik u Evropskom parlamentu od 2009, a kao kandidat Zelenih na prošlim predsjedničkim izborima povukao se u korist socijalističkog predstavnika Benoa Amona (6,4 odsto glasova).

Pokret se zvanično zove Evropa-Ekologija-Zeleni (EELV). U akronimu nedostaje, pored izražene evropeističke orijentacije, ono što se podrazumijeva: internacionalizam. Zato je začuđujuće što je Janik Žado u TV debati 12 predvodnika lista glasao protiv ulaska Srbije u Uniju, kad je postavljeno to pitanje kandidatima koji su trebali odgovoriti sa „da“ ili „ne“.

Danas povučen iz aktivnog političkog života, Danijel Kon-Bendit je svojevremeno napisao na svom blogu: „Ekologičari su izvorno za proširenje Unije iz, istovremeno, kulturoloških, političkih i strateških razloga.“ Ali, malo kasnije, i on je počeo oklijevati, pod utiskom i porukama iz pređašnjih iskustava (Grčke, Bugarske, Rumunije, pa i Hrvatske) i novih zahtjeva pragmatizma.

Projekat Zelenih se zove „Dobro živjeti“. To ne znači oštro oponirati ekonomiju i ekologiju nego ih spojiti. To znači transformisati ekonomiju u skladu sa ljudskim potrebama i zahtjevima zaštite živog svijeta, uz punu brigu o prirodnoj sredini. To znači i redefinisati rad i tako se posvetiti rješavanju problema nezaposlenosti. Reformisati preduzetništvo dajući prednost kolektivnoj inicijativi, uz borbu protiv svih oblika diskriminacije. Istovremeno, osloboditi ekonomiju od finansijsko-spekulativne zavisnosti.

Pri svemu tome, neophodno je zalagati se za novi način života (na francuskom se doslovno kaže: novo umijeće življenja) u našem dobu koje ekologičari rado nazivaju antropocen, a koje traje već 12.000 godina, otkako je ljudsko djelovanje počelo značajno uticati na zemaljski ekosistem.

Ukratko, čovječanstvo mora težiti ka novom odnosu prema prirodi i prema živom svijetu i, istovremeno, raditi na novom „društvenom ugovoru“. Koliko god bilo romantizma i utopije u ovim ambicijama, nesumnjiv je njihov doprinos, u svjetskim razmjerima, za napredak pozitivne kolektivne svijesti o opasnostima i rizicima sa kojima se suočava naša planeta.