Avala: Avalit neznanom junaku

Visoka je svega nešto više od pola kilometra, a najviši vrh je Žrnov. Žrnov je istoimeni srednjevekovni grad-tvrđava, koji se nalazio na Avali, čuvao je rudnike u okolnim selima podnu planine. U iskopinama se nalazila živa, cinabarit, a kod naselja Ripanj i srebro. Zapravo, istinsku korist ovog grada otkrili su nam Turci dajući mu naziv Avala, što na arapskom jeziku znači prepreka ili pregrada. Ono što se zna, jeste da je okolina grada bila naseljena i u predistorijskom periodu, ali se ne zna kada je sam Žrnov podignut. Mada jedno ostaje u pamćenju, a to je odluka vrha države da se sredinom tridesetih godina prošlog stoleća podigne veliki spomenik neznanom junaku, baš na ruševinama starog grada. To je izazvalo podeljenost u istorijskoj javnosti, jer su delovi ostalih zdanja grada dignuti u vezduh dinamitom.

Naime, pronađeni su posmrtni ostaci srpskih vojnika iz Prvog svetskog rata. Među njima se našao i jedan neznani junak. Baš njemu je, u kreaciji Ivana Meštrovića podignut mauzolej sa karijatidama (naziv za stubove u obliku ženske figure) u narodnim nošnjama karakterističnim za narode Kraljevine Jugoslavije. Mauzolej je zidan od jablaničkog granita u periodu od 1934. do 1938. godine. Jedan deo granitnih kocki popucao je od detonacija granata i bombi koje su padale na Beograd u prošlom veku.

Nedaleko od ovog spomenika, nalazi se i obeležje u čast sovjetskim veteranima koji su 1964. godine poginuli u avionskoj nesreći, udarivši u vrh Avale. Spomenik je u obliku sastavljenih figura nalik na krila aviona.

Godinu dana nakon ove nesreće napravljen je jedan od simbola srpske prestonice, televizijski toranj na Avali. Toranj je tokom NATO bombardovanja SR Jugoslavije srušen 29. aprila 1999. godine. Kako ga je jedna pesma za obnovu Avalskog tornja imenovala, „zastava Beograda“, on je to i postao. Prvi toranj je napravljen po zamisli arhitekata Uglješe Bogunovića i Slobodana Janjića, a obnovljeni je identičnog izgleda samo je metar viši. Obnova je završena 2010. godine.

U izobilju od oko šest stotina biljnih vrsta, Avalska šuma je većim delom prirodno pošumljena, ali jedan deo je obogaćen borovom šumom. Neke od ovih vrsta su prave prirodne retkosti poput biljke zanovet, zlatan i zelenik. Zanovet je biljka polužbun sa visinom stabla u proseku 60 centimetara, a na vrhu se nalaze žuti cvetovi u grozdastom skupu. Biljka sadrži vitamin C i čaj od semena i lista cveta se koristi za nizak krvni pritisak i srčane smetnje. Zlatan je biljka iz porodice ljiljanovki. Nastanjuje prostore od istočne Francuske pa sve do Mongolije i Koreje. Biljka je naziv dobila po zlatno žutim lukovicama. Zelenik je biljka iz grupe šibalja, ima razudjene bodljikave listove i crvene bobice. Zelenik je zimzelena i veoma interesantna dekorativna biljka.

Na Avali je srpski hemičar Simo Lozanić pronašao mineral koji je nazvao prema mestu gde ga je našao, Avalit. Avalit se obično nalazi sa kvarcom i dolomitom. Formula ovog jedinjenja je (H₂Al₂Si₃O₁₀)•H₂K₄MgSi₃O_10. Lozanić je mineral prvi put analizirao 1884. godine, mada nije imao dobar uzorak, ali posle ponovnog posmatranja 1893. uzorak je bio u vidu zelenog praha.

Krajem 2007. godine Skupština grada Beograda proglasila je Avalu zaštićenim prirodnim dobrom sa ukupnom površinom od 489 hektara. Knez Miloš 1859. godine doneo odluku da se Avala ogradi i sačuva, a 1936. godine je proglašena nacionalnim parkom.

Avala je šuma-vidikovac sa kojeg se vidi ceo Beograd.