Crkva Svetog Marka: Po uzoru na Gračanicu

Reč je o Hramu Svetog Apostola i Evangeliste Marka, koji je među građanima poznatiji kao Crkva Svetog Marka. S obzirom na to da se nalazi u blizini prometnog Bulevara kralja Aleksandra i parka koji je uvek pun ljudi, u ovom hramu retko u kom trenutku se možete zateći, a da u njemu nema nijednog vernika.

Prvobitno se na mestu današnje crkve nalazila stara, manja crkva posvećena Svetom Marku. Ova crkva podignuta je oko 1835. godine, na mestu na kojem je nekoliko godina ranije pročitan i hatišerif o priznavanju autonomije Srbiji u okviru turske carevine. Ovo staro crkveno zdanje bilo je smešteno na nekadašnjem groblju na Tašmajdanu, što je bilo uobičajena pojava u to vreme. Smatra se i da je na tom mestu, pre podizanja hrama, bio postavljen krst i senica-šator, gde su obavljane litije na Paliluli.

Crkva je sagrađena po želji kneza Miloša Obrenovića, a iz zaostavštine trgovca Lazara Panče iz Katranice. Prvih godina od izgradnje u njoj je sahranjen knežević Milan Obrenović, sin kneza Miloša, a 1903. u ovoj verskoj građevini sahranjeni su bili i kralj Aleksandar Obrenović i kraljica Draga bez ikakvih počasti. U toku Prvog svetskog rata, austrijski porobljivači su je obnovili 1917. Ovaj hram je, tokom nemačkog bombardovanja u Drugom svetskom ratu, zapaljen i prilično oštećen, pa su njegovi ostaci ubrzo bili potpuno ukljonjeni.

Potreba za novim i većim hramom, usled širenja grada i povećanja broja stanovnika, javila se između dva svetska rata. Nova crkva Svetog Marka građena je između 1931. i 1940. i jedno vreme egzistirala je zajedno sa starom crkvom. U duhu srpske srednjevekovne arhitekture, po ugledu na manastir Gračanicu u Prištini, projekat za crkvu izradila su braća Petar i Branko Krstić.

U današnjoj Crkvi Svetog Marka nalazi se sarkofag sa moštima cara Dušana, koje su prenete iz manastira Svetih Arhangela kod Prizrena. U njoj je smeštena i grobnica patrijarha Germana. U kripti crkve nalazi se i nekoliko grobova prenetih iz stare crkve, među kojima su pohranjeni i kralj Aleksandar i kraljica Draga.

U ovoj impozantnoj crkvenoj građevini čuva se i jedna od vrednijih zbirki srpskih ikona, dela naših poznatih slikara i ikonopisaca. Ikonostas hrama rađen je prema nacrtu profesora Zorana Petrovića 1991/1992. Međutim, ni posle više od 80 godina unutrašnjost crkve još nije u potpunosti završena.