Franjevački samostan: U čast svetog Ivana Krstitelja

Crkva je podignuta u čast svetog Ivana Krstitelja, a tri oltara u njoj posvećena Svetom Antunu, Žalosnoj Gospi i Blaženoj Djevici Mariji Beogradskoj završeni su do 1757. godine.

Krajem 18. veka postojali su mnogi pokušaji ukidanja samostana i uklanjanja franjevaca iz Zemuna od strane zemunskog Magistrata. Međutim, ovi pokušaji nisu uspeli i samostan je opstao sve do danas. Sačuvani dokument iz 1787. ukazuje upravo na jedan od ovih pokušaja. U ovom dokumentu Magistrat zahteva da se za potrebe vojne bolnice, umesto zgrade gradske bolnice, upotrebi franjevački samostan, jer se  u njemu nalazilo samo nekoliko fratara koji su se bavili prosjačenjem.  

U međuvremenu, samostan i crkva stradali su u požaru izazvanim udarom groma 1790. godine. Nakon požara većina franjevaca napustila je Zemun, dok su dvojica ostala kako bi pomagali u dušebrižništvu. Obnova samostana, zbog nedostatka materijalnih sredstava, nije usledila još narednih nekoliko godina. Međutim, franjevci se 1807. vraćaju, pod vođstvom gvardijana Simona Kranca, sa osam hiljada forinti za izgradnju samostana koje je izdejstvovao za njih biskup. Obnova je završena 1830. godine, dok je toranj na crkvi izgrađen tek 1838. Crkva je sagrađena kao jednobrodna i propovednička, a iznad ulaza u nju postavljena je tabla sa tekstom na latinskom jeziku. Tekst na tabli glasi: „U čast svetog Ivana Krstitelja, darežljivošću cara i kralja apostolskog Ferdinanda podiže grad“. Uz ovu crkvu podignuta je i dvotraktna prizemna samostanska zgrada.

U okviru samostana, nakon njegovog obnavljanja, radile su neko vreme i dve škole. Na jednoj od njih nastava je vođena na nemačkom jeziku, dok je druga, koja je bila privatna, radila na srpskohrvatskom. Veće adaptacije ovih objekata izvršene su tokom 1883. godine, da bi unutrašnjost bila oslikana tek 1910. Unutrašnje zidove i tavanicu oslikali su dekorativni slikari iz Češke, ali bez značajnijih umetničkih vrednosti. Samostan i crkva su tokom svetskih ratova bili prilično oštećeni, tako da su vršene i veće popravke. Najznačajniji radovi na crkvi izvršeni su 1986. kada su ponovo okrečeni i unutrašnji zidovi. Tada su prefarbane slike na bočnim zidovima i postavljeni mali medaljoni sa scenama „križnog puta“, dok su slike na tavanici ostale. U istoriji franjevačkog samostana, značajan je i period od 1971. do 2004. kada je samostanska crkva bila sedište novobeogradske župe.

Današnji izgled samostana i crkve sačuvan je iz 1830. i danas ovi objekti predstavljaju spomenike kulture pod zaštitom države. U okviru franjevačkog samostana nalaze se biblioteka, trpezarija, sala za prijeme, a od umetničkih dela izdvaja se slika Crne Gospe koja je nastala u 18. veku kao kopija čuvene Čenstohovske Gospe iz Poljske.

Dolazak franjevaca

Franjevci dolaze i naseljavaju se u Beograd po odobrenju princa Eugena Savojskog 1719. Prvih godina koristili su napuštenu džamiju Imaret, da bi 1728. započeli gradnju samostana u blizini današnjeg Studentskog trga. Po povratku Turaka u grad 1739. godine, samostan biva zapaljen što je primoralo franjevce da napuste Beograd. U Zemun su prešli peške preko mosta, a u povorci su nošene zastave, dve Bogorodičine slike i veliki krst.