Jevremovac: Botanička bašta od 1874. godine

Osnovana je na predlog srpskog naučnika Josifa Pančića, koji je bio i njen prvi upravnik. Botanička bašta formirana je s objašnjenjem za potrebom „da se na malom prostoru sastavi flora one zemlje, čija se omladina ima tu botanici da uči i da pribere sve one eksotne biljke koje su potrebne da u bašti bude uglavnom predstavljena vegetacija celog sveta“.

Prvobitno botanička bašta bila je smeštena na kraju nekadašnje Dunavske ulice, u blizini obale Dunava. Na ovom mestu nalazila se sve do1888. godine, kada je izlivanje reke potopilo većinu biljaka u bašti. Već naredne godine kralj Milan Obrenović poklonio je imanje Velikoj školi u Beogradu, u današnjoj Takovskoj ulici, za smeštanje nove botaničke bašte.

Uslov kralja prilikom ovog darivanja bio je da se bašta nazove Jevremovac, pošto je to zemljište nasledio od dede Jevrema. Naziv Jevremovac bašta je nosila sve do 1940. godine, kada je prestao da se upotrebljava, da bi od 1991. godine ovo ponovo bilo zvanično ime botaničke bašte.

Botanička bašta „Jevremovac“, na svom prostoru od oko pet hektara, poseduje biljni fond od skoro hiljadu vrsta drveća, žbunja i zeljastih biljaka U okviru botaničke bašte nalaze se Institut za botaniku, biblioteka, herbarijum, Staklena bašta, kao i upravna zgrada, slušaonice i laboratorije.

Biblioteka je jedna od najstarijih na ovim prostorima i sadrži oko 200 naučnih i stručnih časopisa i više od šest hiljada knjiga. Komplet od deset tomova „Flora Graeca“ predstavlja izuzetnu vrednost, jer je ova biblioteka jedna od retkih u svetu koja ih poseduje. Herbarijum, takođe, sadrži vrednu zbirku biljaka sa Balkanskog poluostrva, a i čitave Evrope. Ova zbirka biljaka, koje je Josif Pančić godinama sakupljao, prelazi u vlasništvo države 1860. godine.

Staklena bašta ili Staklenik podignuta je 1892. godine i u to vreme je predstavljala jednu od najvećih i najlepših u ovom delu kontinenta. Na prostoru od 500 kvadratnih metara Staklene bašte gaji se više od hiljadu primeraka tropskih i suptropskih vrsta biljaka.

Na predlog Zavoda za zaštitu prirode Srbije, Botanička bašta „Jevremovac“ je 1995. godine odlukom Skupštine Srbije proglašena za spomenik prirode. Ovom odlukom stavljena je pod poseban režim zaštite, pod kojim se nalazi i danas. Od 2004. godine u okviru ove bašte nalazi se i Japanski vrt.

Japanski vrt

Japanski vrt odražava lepotu prirode insistirajući na njenoj jednostavnosti i harmoniji i nije simetričan. Osnovni elementi u japanskim vrtovima su kamen, voda i biljke. Kamen predstavlja sveti objekat u Japanu u kome, prema narodnom verovanju, prebivaju duhovi, dok tri kamena u grupi simbolizuju trijadu neba, zemlje i čoveka. Voda je simbol okeana i ukazuje na stalne promene u prirodi. Biljke u japanskim vrtovima ostvaruju kontakt sa realnošću, a svaka vrsta nosi određenu simboliku.