Karađorđev park: Gradska oaza puna ožiljaka

Za vreme turskog napada na Beograd 1806. na ovom mestu bio je smešten jedan od logora ustaničke vojske Karađorđa. Po srpskom osvajanju grada, na mestu logora sahranjeni su svi izginuli ustanici čije su grobove porodice obeležile kamenim belezima. Nekoliko od tih kamenih obeležja sačuvana su do danas. Isto tako, godine 1848. knez Aleksandar Karađorđević podigao je na ovom groblju i spomenik sa natpisom „U slavu i čast za otečestvo hrabro izginuvšim 1806. godine podiže spomenik ovdi“ Ovaj spomenik sa reljefno ugrađenim srpskim grbom predstavlja ujedno i prvi javni spomenik u Beogradu.

Ubrzo po podizanju prvog spomenika, na ovom mestu počelo se sa formiranjem parka, kada je zasađeno drveće i drvored divljih kestena. Park je, međutim, u međuvremenu postao zapušten, kao i spomenik u njemu, pa se smatra da je 1889. kralj Aleksandar Obrenović naredio njegovu obnovu. Potvrdu ovome predstavlja manja mermerna ploča uzidana u donji deo spomenika, s urezanim natpisom „Obnovljen za vlade kralja Aleksandra I Obrenovića V, 1889“.

Park je, u periodu između 1903. i 1907. godine, obnovljen i proširen, kada je napravljen i „venjak“ koji se i danas ovde nalazi. Venjak je, naime, nastrešnica na veštački napravljenom brežuljku koja je služila kao zaklon posetiocima od kiše i sunca. Podaci o autoru rešenja ove obnove ne postoje, ali smatra se da je to bio jedan od inženjera iz gradske opštine. Mnogi istoričari su opisali ovaj park kao glavno mesto u to vreme za odmor i razonodu celog Vračara, kao i okoline.

U periodu između svetskih ratova, u parku su podignuta još dva spomenika. Naime, 1923. otkriven je spomenik „Trećepozivcima“, srpskim vojnicima izginulim 1914-1915. Spomenik je delo vajara Stamenka Đurđevića i izvajan je kao stojeća figura vojnika trećepozivca. Takođe, povodom stogodišnjice boravka francuskog pesnika i diplomate Alfonsa Lamartina u Beogradu i Srbiji, u parku je postavljena njegova bista od bronze, delo vajara Lojzea Dolinara.

Na mestu parka pred Drugi svetski rat napravljeno je i sklonište, u kojem je poginulo skoro dve stotine ljudi za vreme bombardovanja Beograda 6. aprila 1941. Na ovaj događaj podseća i spomen-obeležje žrtvama bombardovanja, koje je otkriveno u parku 1975. Nakon Drugog svetskog rata, tačnije 1950. godine, na ovom mestu podignut je i spomenik Internacionalnim brigadama. On je posvećen uspomeni na brigade formirane u Španiji za vreme rata za Republiku 1936-1939. godine, a u kome su učestvovali i mnogi borci sa naših prostora.

Današnji izgled Karađorđev park dobija šezdesetih godina prošlog veka, kada je sagrađen i prizemni objekat za okupljanje pionirskog odreda, a ispred njega i bazen. Međutim, tokom poslednje rekonstrukcije parka 2003. ovaj bazen je zatrpan i popločan. U pomenutom prizemnom objektu danas se nalazi punkt preduzeća „Zelenilo-Beograd“, koje vodi brigu o uređenju parka.