Prosečan gradonačelnik Beograda u istoriji bio je muškarac rođen izvan prestonice koju je vodio, a na čelu grada zadržavao se oko 2,5 godine.
Oni koji su razbili prosek zapravo su Branko Pešić, koji je osim po svojim delima, ostao upamćen i po tome što je „vladao“ čak deset godina, od 1974. do 1984. godine, a za vreme njegove vlasti su izgrađene Mostarska petlja, Gazela, „Beograđanka“, kao i veliki broj novobeogradskih solitera. Prvi je inicirao izgradnju metroa. Milovan Marinković imao je čak tri odvojena mandata. Jedan od najpoznatijih političara u istoriji koji su bili na čelu grada je Nikola Pašić.
Jedan od najpoznatijih političara Srbije Nikola Pašić bio je gradonačelnik i to dva puta; Foto: Promo
Najkraće je u fotelji gradonačelnika bio Čačanin Filip Filipović, poznati pripadnik radničkog pokreta. Tadašnja opštinska uprava na čelu sa Filipovićem odbila je 25. avgusta 1920. da položi zakonom propisanu zakletvu. Sporazumom između radikala i demokrata izabrana je privremena uprava sa radikalnim predstavnikom Đokom Karajovanovićem.
Slobodanka Gruden i Radmila Hrustanović jedine su žene koje su vodile prestonicu.
Trenutni gradonačelnik Siniša Mali ujedno je i najmlađi funkcioner koji je dobio grad na upravljanje. On je samo za nekoliko meseci života pretekao njegovog prethodnika Dragana Đilasa. Naime, kada je Đilas dobio mandat od Skupštine grada za gradonačelnika, imao je 41 godinu i šest meseci. Ipak, pre pet godina je Mali došao na čelo Privremene uprave u gradu i tako postao najmađi gradonačelnik u istoriji, ako uzmemo u obzir i vlast koja nije bila zvanična. On je te 2013. godine imao – 41 godinu i tri meseca. Ukoliko se tak uzme u obzir da te 2013. godine Mali nije bio zvanično na čelu grada, Đilas ostaje najmlađi gradonačelnik Beograda u novijoj istoriji.
Upravitelji varoši i tranzicioni predsednici
Kroz gradsku Skupštinu, ili sličnu instituciju koja je postojala, prošlo je od 1839. godine 77 gradonačelnika, uključujući i one koji su samo obavljali tu funkciju kao vršioci dužnosti.
Nisu gradonačelnici uvek imali istu funkciju, pa su tako nosili titule – upravitelja varoši u kneževskoj i kraljevskoj Srbiji, socijalističkih predsednika opštine, tranzicionih predsednika Skupštine grada..
Prvi čovek koji je vodio Beograd, Ilija Čarapić, sin Vase Čarapića, je bio Beograđanin. Ipak, prestonica je, više po pravilu, dobijala gradonačelnike koji su rođeni u drugim gradovima Srbije.
Na čelu grada bili su Šapčanin, Kragujevčanin, Valjevac, Zaječarac, Užičanin, Nevesinjac, Jagodinac, Požarevljanin, Vlaškopoljac, Knićanin…
I Vuk Karadžić je vodio grad
Reformatoru srpkog jezika nije se dopalo tadašnje vođenje Beograda; Foto: Vikipedija
Malo je poznato da je pre nego što je ta funkcija uopšte zaživela u Beogradu, Vuk Stefanović Karadžić je 1831. godine dobio na neki način da vodi grad.
Tada je knez Miloš „sojedinio“ Magistrat beogradski sa Sudom beogradskim i imenovao ga za predsednika te institucije što je, u stvari, bio ondašnji prvi čovek prestonice. Na tom mestu zadržao se manje od godinu dana. U Beogradskom magistratu Karadžić je morao da rešava različite upravne i sudske sporove, a osim sporova građansko-pravne prirode, rešavana su i razna krivična dela: krađa, siledžijstvo, ubistva, što se umnogome razlikuje od ove funkcije danas.
Prvih 14 gradonačelnika bili su na toj funkciji po svega nekoliko meseci, do 1879. i dolaska Živka Karabiberovića, koji se zadržao duže. On je bio upravitelj beogradske varoši u vreme kralja Milana, ali i vladin bankar. U svoja dva mandata, ispunjena mnogobrojnim aferama, pokretao je mnoga pitanja značajna za život Beograđana, pa je tako zaslužan za izrade planova nivelacije, vodosnabdevanja, projekta kanalizacije i saobraćaja.
Karabiberovića je zamenio Niklola Pašić, kome nije bilo strano menjanje imena ulica i vraćanje starih naziva, pa je u njegovo vreme od 263 ulice trećina vratila stare nazive, a 17 bezimenih dobilo je imena po istorijskim ličnostima i geografskim imenima.
Po broju mandata na gradonačelničkoj funkciji izdvaja se Milovan Marinković koji je istu funkciji obavljao tri puta (1891-1892, 1893-1894. i 1901-1902). Po dva puta bili su Živko Karibiberović, Mihailo Bogićević, Nikola Pašić, Nikola Stevanović, Mihailo Marjanović, Kosta Glavinić i Đurica Jojkić.
Jednim od uspešnijih gradonačelnika smatra se Vlada Ilić, koji je na vlast došao 1935. godine, a za vreme njegovog mandata Beograd je dobio Zoološki vrt, Staro sajmište i Palatu „Albanija“.
Branko Pešić bio je gradonačelnik čak 10 godina; Foto: Vikimedija, Stevan Kragujević
Stolar Mihajlo Ratković postao je prvi posleratni gradonačelnik. Posle njega u narednih 20 godina promenilo se pet gradonačelnika, a onda je na čelo prestonice došao Branko Pešić 1964. godine.
Poslednjih tridesetak godina među gradonačelnicima su se našli Aleksandar Bakočević, Nebojša Čović, Zoran Đinđić, Vojislav Mihailović, unuk Draže Mihailovića. Posle 5. oktobra na funkciji gradonačelnika Beograda našao se Milan St. Protić, potom Radmila Hrustanović, pa Nenad Bogdanović, koji je ostao upamćen po važnim projektima.
Poslednja dva mandata gradonačelničku funkciju obavljali su Dragan Đilas i Siniša Mali, koji učestvuju i na današnjim izborima.
Grad Beograd će od sledeće godine u potpunosti preuzeti organizaciju obeležavanja Dana odbrane Beograda 1915. godine, a smatram da ovde treba da budu najviši državni funkcioneri, izjavio je danas gradonačelnik Beograda Aleksandar Šapić povodom obeležavanja Dana odbrane Beograda 1915. godine.
Klub čitalaca Danasa je zajednica pretplatnika na dnevni list Danas kojima je, pored ekskluzivnog pristupa novinama u PDF formatu veče pre nego što se štampano izdanje nađe na trafikama, dostupna i celokupna arhiva lista onlajn. Članska kartica obezbeđuje i preko 50 popusta naših partnera, kao i pozivnice za naše događaje i akcije.
