Kula Nebojša: Turska tamnica i mučionica

Kulu su podigli Ugari oko 1460. kako bi zaštitili ulaz u nekadašnje Dunavsko pristanište, mada postoje i sporna mišljenja da je izgrađena nekoliko vekova ranije. Ova građevina osmougaone je osnove, visoka oko 22 metara i sastoji se od podruma, prizemlja i tri sprata. Na svim stranama zidova nalaze se otvori za topove kojima je posada dejstvovala u slučajevima napada sa reka i sa kopna. Među Turcima ova kula je bila poznata i kao „Vodena kula“, jer su nekada za nju bili i vezivani brodovi.

Naziv je dobila po imenu Nebojša koje je izvedeno od glagola ne bojati se, što bi simbolično ukazivalo na to da se ona ne plaši nijednog neprijatelja i da je neosvojiva. Smatra se da je kula ovo ime preuzela od mnogo starije i poznatije Kule Nebojša koja se nalazila u Gornjem gradu Beogradske tvrđave, a srušena je tokom turskog osvajanja tvrđave. Povodom priče o nazivu kule postoji i jedna interesantna legenda koja poriče postojanje ove dve kule. Naime, prema ovoj legendi Kula Nebojša kao „neosvojiva“ se, prilikom turskog osvajanja Beogradske tvrđave, izdigla u vazduh i odletela iz Gornjeg grada u Donji kako bi bila van domašaja Turaka. Od tog vremena do danas ona je ostala na tom mestu, kako objašnjava ova bajkovita priča.

Kula Nebojša je u vreme turske vladavine pretvorena u tamnicu i mučionicu, u kojoj su pogubljeni mnogi protivnici Turaka. Jedan od njih bio je i grčki revolucionar Riga od Fere, koji  je ovde bio zatvoren i 1789. pogubljen. Na osnovu starih gravira ispred kule smatra se da su se tu verovatna nalazila vešala, dok su u unutrašnjosti kule postojale kuke i čengele o koje su Turci vešali svoje žrtve.

Nebojšina kula, kako je još poznata među građanima, bila je prilično oštećena tokom trajanja Prvog svetskog rata, nakon čega je obnovljena tek 1938. Ova topovska kula predstavlja sastavni deo Beogradske tvrđave, koju je Odeljenje za zaštitu i naučno proučavanje spomenika kulture pri Umetničkom muzeju zaštitilo kao kulturno dobro od izuzetnog značaja 1946. Spoljašnji zidovi Kule Nebojša, koja je deo zaštićene kulturno-istorijske celine, su dobro očuvani.