Merenja započeta pre više od 150 godina

Nekoliko godina kasnije, u skoro 30 gradova u Srbiji započela je sa radom i organizovana mreža meteoroloških stanica. Međutim, na zahtev profesora Velike škole Milana Nedeljkovića, Uredbom tadašnje Vlade osniva se Opservatorija u Beogradu 1887. kao centralna ustanova za prikupljanje podataka iz cele zemlje. U početku ova ustanova bila je smeštena u iznajmljenoj kući preduzimača Ernesta Gajzlera, na uglu današnjih ulica Vojvode Milenka i Svetozara Markovića.

U to vreme Opservatorija je predstavljala prvu i jedinu ustanovu ove vrste na Balkanu, a delovala je u okviru Velike škole. Sopstvenu zgradu Opservatorija dobija već 1891. na Zapadnom Vračaru, odnosno u Karađorđevom parku. Zgradu je projektovao poznati arhitekt Dimitrije T. Leko, upravo za potrebe meteoroloških i astronomskih istraživanja. Ovaj objekat odlikuje se simetričnošću kako na strani na kojoj se nalaze vrata, tako i na ostalim stranama. U narodu ova zgrada bila je poznata i kao Zvezdara. Prvobitno budžet je finansirao sam profesor Nedeljković, koji je bio i prvi upravnik Opservatorije. Međutim, prvi ozbiljniji instrumenti kupljeni su već 1903. pozajmicom iz inostranstva. Tih godina započeta je i izrada prvih prognoza vremena. Izveštaje o vremenu i vremenske prognoze objavljivane su od 1912. i u dnevnom listu „Politika“.

Za vreme Prvog svetskog rata, u periodu od 1916. do 1918. godine, ovaj objekat zauzela je nemačka okupaciona komanda. Opservatorijom je tada rukovodio Konrad,  profesor meteorologije iz Beča, a zahvaljujući njemu je i očuvana ova služba. Vojska je nakon toga odnela sa sobom i veliki broj instrumenata. Međutim, Nedeljković je na račun ratne odštete kupio nove astronomske i meteorološke instrumente u Nemačkoj. U narednim godinama osniva se i Hidrografski odsek u okviru ove ustanove, a kasnije  meteorološka služba postaje je i član Međunarodne meteorološke organizacije. Na inicijativu Nedeljkovića, godine 1924. astronomska i meteorološka opservatorija razdvajaju se na dve ustanove.

U zgradi u Karađorđevom parku sa radom nastavlja Meteorološka opservatorija, koja nije prestajala sa funkcionisanjem čak ni u toku Drugog svetskog rata. Međutim, Uredbom Vlade iz 1947. služba je preimenovana, odnosno osnovan je Savezni hidrometeorološki zavod. Meteorološka služba Srbije bila je, iste godine, i jedan od osnivača Svetske meteorološke organizacije.

Sedište Republičkog hidrometeorološkog zavoda od 1983. do danas nalazi se na Košutnjaku. U staroj zgradi, koja je adaptirana pre dvadesetak godina, danas se i dalje obavljaju merenja svih meteoroloških elemenata i vrši proučavanje klimatologije. Takođe, u njoj se trenutno čuvaju i mnogi stari i vredni instrumenti koji se više ne koriste, kao i arhivski materijal. Ovaj objekat u Karađorđevom parku zaštićen je i kao spomenik kulture.

Astronomska opservatorija

Astronomska opservatorija postaje zasebna ustanova 1924. godine, a dve godine kasnije dobija prvog direktora dr Vojislava Miškovića. Objekat za ovu opservatoriju podignut je na Velikom Vračaru, u današnjoj Volginoj ulici, gde se i trenutno nalazi. Narod je ovaj objekat nazivao Zvezdarnicom, po čemu je, kako se smatra, i čitav kraj dobio naziv Zvezdara. Za vreme okupacije tokom Drugog svetskog rata, u ovoj opservatoriji nalazila se nemačka protivavionska artiljerijska jedinica, koja je koordinirala vatru ostalih u okolini grada. Instrumenti ustanove su tada po nalogu Vermahta popisani kao nemačka imovina i nikad nisu bili vraćeni.