Prestonica na 20 uzvišenja

Neravan teren, burna istorija, kao i smena različitih vladara odneli su u zaborav nazive koje su nekada nosila beogradska uzvišenja, tako da danas istoričari ne mogu sa sigurnošću da utvrde njihovo poreklo. Međutim, za nastanak nekih od imena uzvišenja postoje pretpostavke ili predanja, dok se za druge već sa sigurnošću može tvrditi kako su nastala.

Banovo brdo je tako dobilo ime po Matiji Banu, diplomati i književniku, koji je prvi napravio letnjikovac sa vinogradom na ovom prostoru. Prethodno ovo mesto Turci su zvali Ordija što je bilo ime za veću vojnu jedinicu, dok su ga Srbi zvali i Golo brdo. Ličnosti su bile, međutim, osnova naziva i drugih brda u gradu. Naime, Vezirovo brdo koje je jugoistočni deo Topčidera dobilo je ime po veziru, ali se ne može tvrditi sa sigurnošću po kojem. Isto tako, za Golijino brdo smatra se da nosi naziv po nekom neuglednom nesrećniku, dok je Vračar nazvan prema junaku-neverniku čije ime je bilo Vračar, a imao je u ovom delu kolibu. Druga legenda, međutim, kaže da ime Vračar potiče zapravo od vrapčijih polja, jer je mnogo ptica ove vrste bilo nastanjeno na ovom mestu. Torlak je brdo za turskim nazivom, a koje može da ima dva značenja. Tako prema jednom označava razmetljivca, dok po drugom značenju predstavlja neiskusnog, neukog mladog čoveka.

Pašino brdo naziv je dobilo po beogradskom veziru Sulejmanu paši, koji je ubijen u blizini pre 200 godina. Danas ovo brdo češće zovu Lekino, jer je naziv brda nakon Drugog svetskog rata promenjen u čast Aleksandra Leke Rankovića, za koga se smatra da se ovde sakrivao za vreme okupacije. Turski naziv nosi i breg Čubura, koji označava plitak izvor. Takođe, Topčidersko brdo dobilo je ime po Topčideru, čiji je naziv izveden od turskih reči „tobdžija“ i „dere“ što znači artiljerijska dolina. Prema mestima koja se nalaze u blizini, nazive su dobili i Banjičko i Mirijevsko brdo.

Između Mirijevskog bulevara i Stojčinog brda nalazi se i Zeleno brdo, koje je ime dobilo po tome što je to nekada bila golet obrasla samo travom. Za Konjarnik se ne zna pouzdano kako je dobio ime, ali se prema jednoj legendi smatra da je to bilo golo brdo na koje su Beograđani dovodili konje na ispašu. Nalik tome, Košutnjak je nazvan po košutama koje su nekada bile česti žitelji tamošnjih šuma. Zanimljivo poreklo ima i naziv Senjak. Naime, Senjak je nekada bio izletište na kom su se tokom letnjih meseci okupljali mnogi dobrostojeći građani i sklanjali u senke, što je i poreklo ovog naziva.

Bezbrojne straže u vreme srpsko-turskih sukoba bile su razlog zbog čega je Straževica tako nazvana. Brdo Ludnica, koje je smešteno na uglu Kneza Miloša i Franše d’ Eperea, ime je dobilo po Guberevcu, koje je bilo je u skladu sa ondašnjim beogradskim žargonom. U gradu postoji i Terazijska greda ili Terazijsko brdo, koje počinje od Gornjeg kalemegdanskog grada i doseže do Ulice kralja Milana, kao i Đurđevo brdo koje je deo Senjaka. Za Dedinje ne postoje precizni podaci o tome kako mu je nastalo ime, dok ga stari hroničari zovu „Dedija“ i „Dedino brdo“, ali razlozi tome su nepoznati. Četiri poznata brda koja danas okružuju Rakovicu ne pominju se do Drugog svetskog rata. Tako Julino, Labudovo, Petlovo, kao i Kanarevo brdo počinju da se pojavljuju na geografskim kartama tek posle 1950. godine. Međutim, po kome su dobili imena, ne zna se precizno.

Brdo, breg, planina

Nazivi koje su Beograđani nadevali svojim uzvišenjima nisu uvek bili tačni, s obzirom da nisu geografski precizno razlikovali brda i bregove. Brda i bregovi imaju nadmorsku visinu između 200 i 500 metara, dok je razlika u tome što brdo mora da ima dva vrha, a breg samo jedan. Tako mnoga uzvišenja imaju geografski netačan naziv, ali su to imena koja su ustaljena u narodu. Jedina planina u Beogradu je Avala. Nekoliko metara samo nadvisila je 500 metara nadmorske visine, zbog čega je tretirana kao planina, a ne brdo. Njen naziv ima tursko poreklo, od reči „havala“, koja obeležava branu.