Legendarni Zemunac Miodrag Mija Dabidžić, bivši direktor Zemunskog muzeja sinoć je, govorom čija je dužina primerena dužini od više od devet decenija njegovog života, predstavio svoju knjigu „Zemunsko groblje“.

Kao zaključak tog predstavljanja, Dabidžić je pozvao nadležne da pomognu da se sačuvaju vredni spomenici sa tog groblja, prema spisku koji već postoji. To, sa njegovog dugačkog pojedinačnog spiska, posebno zaslužuju spomenici od crvenog kamena istorijsko-umetničke vrednosti: oni na Jevrejskom groblju, ali, recimo, i oboreni spomenik „abadžijskog majstora i građanina Zemuna“ Petra Markovića čiji je potomak bio čuveni zemunski gradonačelnik istog imena.

Pažnja i pomoć, više puta je ponovio Dabidžić, potrebna je i Harišovoj kapeli na Pravoslavnom groblju, na koju je u XVIII veku porodica Hariš-Petrović potrošila tadašnjih 35 000 forinti. a koja je u novije vreme temeljno potresena i oštećena nestručnim mašinskim umesto preporučenog ručnog kopanja grobnica. Koliko je para uloženo u gradnju te crkve, pokazuje poređenje: otprilike u isto vreme Dimitrije Karamata je srećno stigavši uz Turske u Zemun za najbolju, i danas čuvenu Karamatinu kuću, platio 4000 forinti, rekao je Dabidžić. Kapelu je gradio poznati arhitekta Ivačković, a oslikao je Pavle Simić.

Naročito dug deo predstavljanja ove knjige zauzeli su poznati ljudi koji su svoju poslednju adresu našli na Zemunskom groblju: tu je 1833. godine sahranjena Ruža Radičević, majka pesnika Branka Radičevića, kao i njegova baka, natpis na njenom spomeniku – kontrolorovica (žena kontrolora) – poslužio je Dabidžiću da se podsmehne današnjim ženskim varijantama naziva profesija. Tu je sahranjen i Vasilije Vasilijević, trgovac i saradnik Vuka Karadžića, koji je napisao prvi, neprihvaćeni bukvar, još nepriznatim Vukovim pismom. Tu je sahranjena i Olga Cvijić, koja je pred smrt zamolila sveštenika da na njenim grobu piše – potomak Romanovih. Tu je sahranjen i telegrafista koji je prvi put , preko Malte, povezao Dražu Mihailovića sa jugoslovenskom vladom u Londonu, posle rata odležao 10 godina, zatim penziju stekao u Zavodu za statistiku…

Zemunsko groblje je nastalo u XVIII veku: Kad je Eugen Savojski za Austrougarsku 1717. godine osvojio Zemun nastalo je Katoličko groblje, u Zemun se zatim vratilo 1500 Srba i Cigana, tada je na terenu tri metra nižem od onoga na kome se nalazi Katoličko groblje napravljeno Pravoslavno groblje. Kad je Austrougarska po drugi put izgubila Beograd, u Zemun su 1739. stigli i Jevreji. Zapadno od Katoličkog groblja i od njega odeljeno razdelinom, koja je popunjena tek posle Drugog svetskog rata, nastalo je Jevrejsko groblje. Danas je, našalio se Dabidžić, takva retkost dobiti grobno mesto na Zemunskom groblju, da niko ne pita je li katolički, pravoslavni ili jevrejski deo.

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, ali i na X nalogu. Pretplatite se na PDF izdanje lista Danas.

Komentari