Među starim beleškama francuskih agenata o Nemačkoj iz perioda između dva svetska rata, koje su ovih dana ugledale svetlost dana prilikom detaljnog čišćenja Francuske nacionalne arhive, nalazi se i jedna izuzetno retka – o Adolfu Hitleru, tada još nepoznatom. Požutela rukom pisana beleška iz 1924. godine, uz fotografiju Hitlera sa karakterističnim brčićima, odevenog u odelo, sadrži zaključak nepoznatog agenta: „On nije idiot, već je veoma vešt demagog“, prenela je agencija Rojters, koja je imala uvid u taj dokument.
Francuski agent je za Hitlera još zapisao da je „nemački Musolini“, da vodi paravojne grupe koje su, kako piše, „fašističkog tipa“. Međutim, nije notirano nikakvo upozorenje o čoveku koji je desetak godina kasnije stvorio nacističko društvo u Nemačkoj i pokrenuo osvajački i genocidni pohod – Drugi svetski rat, koji je Evropu koštao milione žrtava. Beleška je napravljena u godini u kojoj je Hitler objavio knjigu „Majn kampf“ (Moja borba) u kojoj je izneo osnove svoje ideologije rasne politike nacističke Nemačke, kakvu će nešto kasnije uvesti u praksu.
Hitler je rođen 1889. godine, a njegova pogubna politička aktivnost ekstremnog ultradesničara počinje 1933. kada je postao nemački kancelar i već naredne 1934. sebi dao diktatorski odrešene ruke. Vešto je iskoristio nezadovoljstvo velikog dela nemačkog naroda privrednom krizom i reparacijama koje je Nemačka morala da ispuni nakon poraza u Prvom svetskom ratu. Pokrenuo je u istoriji poznat Anšlus i povratio neke od teritorija koje su bile izgubljene u Prvom svetskom ratu.
Kada mu to nije uspelo i sa Poljskom, pokreće 1939. ratnu mašineriju s ciljem da stvori nemačku „super-državu“ i nemački narod izdigne iznad svih. Nakon šest godina ratovanja, izvršio je samoubistvo 1945. u svom strogo čuvanom bunkeru, pred pobedničkim pohodom sovjetske Crvene armije i savezničkih snaga i sloma fašizma u Evropi.
Poslednje pismo Marije-Antoanete
Francuski nacionalni arhiv je osnovan 1791. godine za vreme Francuske revolucije. Sadrži, pored ostalog, dnevnik pogubljenog kralja Luja XVI, poslednje pismo njegove supruge kraljice Marije-Antoanete, testament Napoleona i ustavne povelje. Nakon restauracije, koja je u toku, biće ustanovljena nova organizacija arhiviranja, kada će veliki deo bogate arhive biti dostupan i posredstvom interneta, dok će Francuski nacionalni arhiv biti preseljen u novu zgradu u predgrađu Pariza.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, ali i na X nalogu. Pretplatite se na PDF izdanje lista Danas.