Ali nećemo ni mi prstom u oko

On tvrdi da predstavnicima srpske zajednice u Vukovaru niko nije predložio da se ćirilica u Vukovaru uvodi postupno ili da se uopšte ne uvodi na tablama kojima su obeležena neki delikatni lokaliteti kao što je Ovčara ili Trpinjska cesta. „Još nas niko nije pozvao od zvaničnika da bismo mogli da razgovaramo na tu temu. Pa zašto bih se ja sam nudio – primenite zakon. Ali nećemo ni mi ići iz krajnosti u krajnost i stavljati prst u oko i tražiti ćirilične natpise na Ovčari, tamo niko od Srba i ne ide“, kaže Crnogorac.

U tom kontekstu, poznati hrvatski istoričar dr Nikica Barić, po sopstvenom priznanju više desno orijentisan, a po opštem uverenju poštovalac prvog hrvatskog predsednika Franje, nije jedini koji veruje da do ovako zaoštrenih situacija oko, po njemu, ne baš bitnih stvari, ne bi dolazilo kad bi se obe strane ponašale malo drugačije. „Kad je riječ o interpretaciji poslednjeg rata, uvijek se hrvatska strana optužuje za neke stvari i ono što se dogodilo, i za zločine sa hrvatske strane, i za zločine nakon Oluje, i za zločine u Medačkom džepu, Sisku, u Osijeku, pa za obitelj Zec, i sve je to u redu, ali nisam čuo recimo baš od srpske manjine da kažu: mnogi naši sunarodnici su u ratu krivo napravili, više bih volio da to nešto kažu“, kaže Barić, koji bi ipak zakon poštovao i dvojezične ploče postavio i u Vukovaru, ako su za to zakonski uslovi ispunjeni.

Ali, Vukovar je pred lokalnim izborima, a odnosi između hrvatskog predsednika Iva Josipovića i lidera Srba u Hrvatskoj Milorada Pupovca poremećeni su. Tome se u dobroj meri ima zahvaliti da je već pomenuti Dragan Crnogorac prošlog septembra prihvatio ideju Josipovića i Nansen dijalog centra iz Norveške da se razgovara o mogućnosti osnivanja Nove škole u koju bi, ukoliko žele, i hrvatski i srpski roditelji upisivali svoju decu, koja bi dvaput nedeljno učila „maternji jezik kao zavičajni jezik“, a prošle nedelje je isti Crnogorac potpisao saopštenje kojim Zajednica veća opština u Vukovaru tu ideju odbacuje. „To je gradska skupština odbacila, za to je glasala samo Socijaldemokratska stranka, zato što je gradonačelnik to obećao Josipoviću, inače ni oni nisu bili suštinski zato, to bi gradu bio finansijski teret. Nastavni plan i program te škole nije dobar, tu se predviđa uvođenje dva časa nedeljno zavičajnog jezika, ja ne znam šta je to zavičajni jezik i nama bi bilo suludo da potpisujemo nešto što je niže od onoga što sad imamo, a imamo kompletne škole na srpskom jeziku i ćiriličnom pismu“, kaže Crnogorac i dodaje da Nansen dijalog centar već deset godina pokušava da osnuje Novu školu u Vukovaru, ali „nema teorije da to prođe“.

Hrvatska i srpska deca u Vukovaru odvojena su od obdaništa (Dečji vrtić 1 i Dečji vrtić 2), odvojeno idu i u školu. Ima i doduše retkih izuzetaka srpske dece koja idu u hrvatsku školu jer, kaže za Danas jedna mama, „deca uče po istim hrvatskim programima kao i hrvatska deca, ali su im knjige na srpskom jeziku i ćirilici, ali imaju još dodatnih pet sati nedeljno kad uče srpski jezik i srpske književnike, pa su tako dodatno opterećena“. Nansen dijalog centar tvrdi da istraživanja pokazuju da 71,4 odsto svih roditelja u Vukovaru nije zadovoljno kvalitetom školovanja dece u Vukovaru, a organizaciju školovanja Centar opisuje ovako: „ Podijeljenost je izražena do te mjere da deca idu u različite smjene ili koriste određene dijelove zgrade, posebno ulaze, biraju stranu hodnika kojom hodaju, a sve to kako ne bi susreli one druge“.

Ipak, sadašnji trenutak očito nije trenutak da to pokuša da se ispravi.

Prema poslednjem popisu stanovništva u Hrvatskoj živi 186.633 građanina srpske nacionalnosti, a za srpski jezik kao maternji u popisu se izjasnilo 52.879 žitelja. Uz to je 7.822 građanina kao maternji jezik navelo srpsko-hrvatski, a njih 3.059 hrvatski-srpski. Posle poslednjeg popisa iz 2011. godine, prema računici Danasa, Srbi su zakonske uslove za dvojezičnost (da čine trećinu stanovništva grada ili opštine) ostvarili u 23 grada i opštine Republike Hrvatske. Od tog broja, u 17 gradova i opština Srbi , prema poslednjem popisu, čine apsolutnu većinu stanovništva, dok su 1981. godine iako ih je tada u Hrvatskoj živelo više od pola miliona, većinu činili u 11 opština. Postojeće stanje je rezultat opšte nacionalne homogenizacije stanovništva, koja je na prostoru bivše SFRJ postojala i ranije, ali je nakon ratova 90-ih ubrzana i traje do danas.

Multietničnost

Kad je pre četiri godine i uz pomoć srpskih glasova postao gradonačelnik Vukovara, član SDP-a Željko Sabo sebi je za cilj postavio da podeljeni Vukovar za njegova mandata postane primer dobre multietničnosti. Paradoksalnost tadašnje vukovarske situacije u razgovoru sa ovom novinarkom je opisivao ovako: „Činjenica je da smo se mi u gradu Vukovaru pozdravljali sa „zdravo“ i znam da smo mi Hrvati devedesete godine počeli da se pozdravljamo sa „bog“, što smo dobili iz Zagreba, i da je to bilo kao neka lozinka, znak prepoznavanja… Ja znam da sam govorio uvijek mami i tati „prijatno“, a kad sam se vratio u Vukovar dobili smo sada da to više nije „prijatno“ da je to „dobar tek“. Sad sam ja smislio „prijatan vam tek“ pa kako vam bude… Rekao bih da sad u Vukovaru nakon progonstva i povratka, Hrvati govore, koliko je moguće, čisto hrvatski jezik. Mnogi Srbi koji su ostali u gradu Vukovaru govore kako su govorili i ranije. A neki su se potrudili, koji su bili u mogućnosti da budu tamo prema Novom Sadu ili Beogradu, i za kratko vreme promijenili naglasak u izgovoru.. . A sad čujte, tako je, kako je“.