Zašto Beograd ćuti o odluci Severne Mitrovice da obustavi gradnju objekata koje finansira država Srbija?

U pitanju su: stambeni objekat u naselju Brđani, nova škola za učenike južnih mitrovičkih škola koje pohađaju uglavnom Romi – gradi se u delu grada kod Vojnog remonta, kao i novo zdanje rektorata Univerziteta u Prištini sa sedištem izmeštenom u severni deo Kosovske Mitrovice.

Akciju gradske inspekcije obezbeđivali su pripadnici KPS, a novi gradnačelnik srpskog dela Mitrovice Erden Atić iz Pokreta Samopredeljenje tvrdi da su radovi sporni zbog nepoštovanja kosovske zakonske procedure.

Pravo investiranja

Kancelarija za KiM Vlade Srbije koja se oglašava povodom svakog događaja u južnoj srpskoj pokrajini čak i pre nego što vest o tome stigne sa terena i iz tamošnjih medija prećutala je zatvaranje gradilišta u severnom delu Kosovske Mitrovice, iako ono formalno dovodi u pitanje pravo države Srbije da bude investitor na prostoru KiM. Naš list čeka odgovore Kancelarije povodom odluka mitrovačke inspekcije povodom koje su se oglasili Srpska lista i bratstvo manastira Visoki Dečani.

„Najnovija odluka kosovskih vlasti o obustavljanju građevinskih radova za tri ključna infrastrukturna projekta u Kosovskoj Mitrovici, na osnovu navodnih proceduralnih razloga, samo je pogoršala situaciju i napravila dodatne prepreke za deeskalaciju i nastavak dijaloga“, saopšteno je iz manastira Visoki Dečani, čije bratstvo ocenjuje da je „ova akcija dodatno pojačala protivljenje Srba prema opštinskim vlastima, za koje velika većina stanovništva smatra da nemaju legitimitet i da ih je nametnula policija“.

Začuđeni građani

Ćutanje zvaničnog Beograda, kako tvrde Danasovi izvori na terenu, čudi i građane na severu KiM, pogotovo kad je reč o zgradi rektorata Univerziteta, čije je sedište posle progona Srba iz gradova na KiM, silom neprilika izmešteno iz Prištine. Tamošnji Srbi pitaju zašto Beograd ne reaguje na poteze kosovskih vlasti kojima se osporava Srbiji pravo da svojim sredstvima gradi univerzitetski centar.

Iako su grubi građevinski radovi na zgradi novog rektorata stigli do pod krov, Mitrovčani tvrde i da se gotovo ništa ne zna o tome kako su izabrani izvođači i zbog čega su podizvođači uglavnom albanske firme.

Portal kossev.info objavio je podatke sa građevinske table postavljene ispred gradilišta za rektorat: investitor je opština Kosovska Mitrovica, prema rešenju o građevinskoj dozvoli od 10. marta 2020. Odgovorni projektant je Fakultet tehničkih nauka u Prištini sa privremenim sedištem u Kosovskoj Mitrovici, a izvođač radova je „RAD 028 d.o.o. Zvečan“. Prema istom izvoru, radovi su započeti 18. avgusta 2021, a rok za njihovo izvođenje bio je 180 dana.

Radove finansira Kancelarija za KiM Vlade Srbije, a kako se na terenu spekuliše oni se navodno izvode prema projektu koji je pre nekoliko godina trebalo da finansira Evropska komisija. Kamen temeljac 20. avgusta 2021. položio je Petar Petković, šef Kancelarija za KiM, koji je tad rekao da je reč o kapitalnom projektu vrednom 720 miliona dinara. Petković nije odgovorio na pitanja građana čemu tolika investicija i da li ima važnijih prioriteta kad se broj Srba i srpskih studenata KiM pod vlašću SNS dramatično smanjuje, ali je pre gotovo 23 meseca najavio „velelepne učionice, kabinete, laboratorije, amfiteatre – sve digitalizovano u jednom od najsavremenijih objekata ne samo u Kosovskoj Mitrovici, već i u državi Srbiji“.

Iako albanski službenici iz gradske inspekcije u izjavama za medije na KiM tvrde da je reč o „privatnom investitoru“, Srpska lista je razjasnila kako se u Brđanima gradi „stambeni objekat za socijalno ugrožene porodice novcem države Srbije“.

Navodeći da je isti slučaj i „sa školom za decu, takođe iz ugrožene kategorije“, Srpska lista uputila je apel međunarodnim predstavnicima da „spreče Aljbina Kurtija u izazivanju haosa“. „Da ironija bude veća, odluku o zabrani gradnje škole i stanova donose Kurtijevi gradonačelnici u vreme kada se na severu Kosova vrši protivzakonita eksproprijacija zarad izgradnje policijskih baza“, poručili su iz Srpske liste.

Kontraoptužbe

Srbi sa severa KiM otvoreno optužuju Srpsku da je u Skupštini Kosova, kao koalicioni partner u Kurtijevoj vladi, pre napuštanja kosovskih institucija, glasala za oduzimanje srpske imovine za baze KPS. Kako god, tri srpska gradilišta u srpskom delu Mitrovice zatvorena su – opasana crveno-belom trakom. Prema rečima novog albanskog gradonačelnika Atića, „u nedostatku dokumentacije njima se zabranjuje nastavak radova do ispunjenja zakonskih kriterijuma i normi Republike Kosovo“.

Erden Atić jedini je od četiri nova albanska gradonačelnika u srpskim opštinama na severu KiM stupio na dužnost takoreći bez problema. Razlog je navodno to što, za razliku od Zubinog Potoka, Zvečana i Leposavića, u srpskom delu Kosovske Mitrovice opštine vlasti iz srpskog i kosovskog sistema ne dele istu zgradu, pa je Atić 19. maja na svečanoj sednici jedini položio zakletvu u kabinetu bez protesta Srba.

On je posao prvog albanskog predsednika većinski srpske opštine Severna Mitrovica započeo skidanjem zastave Srbije na sedištu opštine i postavljenjem zastave samoproglašene kosovske države, kao i zahtevom za otvaranje glavnog gradskog mosta na Ibru.

Kriza izazvana upadom specijalaca KPS i novih albanskih gradonačenika u ostale tri srpske opštine na severu KiM Zvečan, Zubin Potok i Leposavića 26. maja, na dan istorijskog mitinga SNS u Beogradu, nije sprečila Atića i njegovog stranačkog kolegu iz Leposavića Ljuljzima Hetemija da ignorišu sastanak kod ambasadora SAD u Prištini. Usred srpskih protesta u Zubinom Potoku, Zvečanu i zahteva Zapada da se napetosti na severu KiM smire, Atić je 2. juna promenio opštinski pečat na kome se pojavila „Republika Kosovo“. Potom je podneo zahtev za članstvo opštine Severna Mitrovica u Asocijaciji opština Kosova koje će, kako je nedavno izjavio, nadležno kosovsko ministarstvo zvanično potvrditi do kraja avgusta.

Zvanični Beograd prećutao je sve Atićeve aktivnosti, dok je Srpska lista „učlanjivanje“ srpskog dela Mitrovice u Asocijaciju kosovskih opština javno ocenila kao „ništavnu odluku“.

Nezvanično se spekuliše da Beograd očekuje da će planovi Zapada za smirivanje napetosti na severu KiM makar formalno prešminkati situaciju, dok Srbi sa severa KiM strahuju da će sve sporne odluke novih albanskih gradonačelnika biti obavezujuće jer je iz izjava američkih i briselskih zvaničnika jasno da predsednik Srbije Aleksandar Vučić ima instrukcije da pacifikuje Srbe iz ovog dela Pokrajine i ponovo ih bezuslovno izvede na nove kosovske izbore.

Propala investicija EK

Pre nekoliko godina kao finansijer nove zgrade rektorata u srpskom delu Mitrovice pojavila se Evropska komisija, koja je posle dve godine pregovora sa Univerzitetom čak izdvojila sredstva za tu investiciju. Posao je propao zato što tadašnja opštinska kosovska vlast koju je držala Srpska lista nije ispunila obaveze o raščišćavanju lokacije za gradnju, a spekulisalo se i o nezadovoljstvu Beograda tenderom koji nije „kontrolisao“. EK je povukla novac posle smene tadašnjeg rektora izmeštenog Prištinskog univerziteta Srećka Milačića 2017, koji je zapao u nemilost zbog odbijanja da predsednika Srpske liste Gorana Rakića, inače vatrogasca po struci, zaposli u nastavi na Univerzitetu. Vrhovni kasacioni sud poništio je odluku Vlade Srbije o Milačićevoj smeni na dužnosti rektora na kojoj je bio od 2012. sa jednim reizborom.

Spirić: Oglasila se Srpska lista

Predsednik privremenog srpskog organa uprave u severnom delu Mitrovice Aleksandar Spirić izjavio je za Danas da se povodom zabrane gradnje objekata, čiji je investitor država Srbija, već oglasila Srpska lista i da nema potrebe da reaguje, a da će o novim momentima javnost biti na vreme obaveštena.