Beogradski festival mentalnog zdravlja u septembru i oktobru u Beogradu

Cilj Festivala je da se podigne svest javnosti o značaju brige o mentalnom zdravlju, ali i da se podstaknu donosioci odluka da odrede mentalno zdravlje kao prioritet i da preduzmu potrebne korake koji bi doveli do unapređenja zaštite mentalnog zdravlja u Srbiji.

Osim toga, planirani su i mnogobrojni događaji tokom septembra i oktobra, pre svega tribini “Mentalno zdravlje u Srbiji – gde smo i gde idemo?” 28. septembra od 18h u Etnografskom muzeju i događaju “Mentalno zdravlje za sve”, 10. oktovra od 17h u Etnografskom muzeju, na kom će biti prikazana predstava forum teatra “Priče iz duše”, prodajna izbložba radova i prateća tiribina i antistres radionica.

O velikoj potrebi da se u našem društvu bavimo ovom temom govore rezultati istraživanja o mentalnom zdravlju u Srbiji.

Naime, tokom 2021. i 2022. godine, u Srbiji su sprovedena dva velika istraživanja: Prva epidemiološka studija prevalencije psihijatrijskih poremećaja u odrasloj populaciji Srbije (CoV2Soul.rs) i PIN-ova studija, čije je sprovođenje podržao GIZ, Mentalno zdravlje u Srbiji: procena potreba, faktora rizika, i barijera u dobijanju stručne podrške.

Istraživanja su ukazala na sledeće:

– Oko trećine stanovništva Srbije može se smatrati psihološki ugroženim (PIN, 2022), dok su kod svakog šestog stanovnika Srbije (15.2%) prisutne smetnje koje zaslužuju pažnju kliničara u tom trenutku. Ipak samo jedna trećina osoba sa teškoćama u domenu mentalnog zdravlja se obraćala za pomoć stručnim službama, dok preko 10% odrasle populacije koristi lekove za smirenje mesecima i godinama, ne tražeći pomoć psihijatra (CoV2Soul.rs).

– U Srbiji postoji izražena stigmatizacija osoba sa mentalnim poremećajima, a najmanje svaka treća osoba imala
je blisko iskustvo sa osobom sa psihičkim tegobama (PIN, 2022).

– Kao glavni razlozi zbog kojih se neko ko ima izražene psihičke tegobe neće obratiti za stručnu pomoć, izdvajaju se (PIN, 2022): o nepovoljnija finansijska situacija osobe i
o samostigmatizacija – sklonost da se obraćanje za stručnu pomoć doživi kao lični neuspeh.

Na osnovu rezultata istraživanja, kao posebno važno izdvaja se:

– Obezbeđivanje besplatnih usluga usmerenih na mentalno zdravije širom Srbije, kojima bi se omogućilo prevazilaženje finansijskih barijera koje su se izdvojile kao važan razlog zbog kog se osobe koje imaju potrebu, ipak ne obraćaju za pomoć.

– Sprovođenje programa koje bi smanjile stigmu vezanu za psihičke tegobe i mentalne poremećaje, ali i koje bi uticale na smanjenje samostigmatizacije, koja se pokazala kao drugi važan razlog oklevanja da se traži pomoć kada je ona potrebna.

Postojeći Program za zaštitu mentalnog zdravlja u Republici Srbiji (2019-2026) i Akcioni plan za njegovu implementaciju u periodu 2019-2022, predviđaju upravo odgovor na mapirane potrebe: razvoj usluga i službi mentalnog zdravlja u zajednici i borbu protiv stgmatizacije osoba sa mentalnim poremećajima, ali i unapređenje
studijskih programa i kontinuiranu edukaciju stručnjaka iz oblasti zaštite mentalnog zdravlja u zajednici, kao i unapređenje multidisciplinarne i multisektorske saradnje na nacionalnom i lokalnom nivou.

U skladu sa navedenim rezultatima istraživanja, iskustvima iz prakse i analizama postojećih politika, pozivamo nadležne donosioce odluka da preduzmu potrebne korake u pravcu primene Programa i Akcionog plana, obezbeđivanja dostupnosti besplatnih usluga zaštite mentalnog zdravlja i borbe protiv stigme kojima bi se unapredila
zaštita mentalnog zdravlja u Srbiji i odgovorilo na realne potrebe stanovništva.