Rimski akvadukt u Nišu: Foto preentscreen/Youtube/ TV Zona plusU Nišu su na trasi novog Bulevara Svetog Pantelejmona otkriveni ostaci rimskog akvadukta, starog oko 1.700 godina, koji potiče iz vremena Konstantina Velikog, rodonačelnika hrišćanstva kao zvanične religije, rođenog na teritoriji tog grada, glasila je “ekskluziva” od pre nekoliko dana.
Ipak, vest i nije bila tako senzacionalna, pošto je prvi krak ovog dugačkog vodovoda otkriven još pre godinu i po dana, u naselju Pantelej, na lokalitetu Pod Vinik.
Međutim, današnji Niš, a nekadašnji Nais (Naissus), nije samo “Konstantinov grad”, već naselje koje su prvo naselili Dardanci, još u trećem veku pre nove ere, da bi ga tek kasnije utvrdili Rimljani.
Bilo je stručnjaka koji su tvrdili da su u odnosu na Niš drugi gradovi u Srbiji uglavnom “tinejdžeri”, a da se niško podzemno arheološko blago navodno “može meriti” sa onim ispod Rima.
Problem je, međutim, što dobar deo takvog bogatstva nije prezentovan javnosti, a Niš nije ozbiljnije iskoristio istorijsku činjenicu da je “rodni grad” Konstantina Velikog (oko 272- 337).
Gradonačelnica: Grad će ispoštovati sve što kaže Zavod za zaštitu spomenika, ali i graditi
Radovi na trasi Bulevara Svetog Pantelejmona sada su zaustavljeni, kako bi se završila arheološka iskopavanja ovog rimskog akvadukta iz četvrtog veka.
Građevinske mašine nisu stale na vreme, pa su oštetile ovakvu arheološku znamenitost, ali iz Zavoda za zaštitu spomenika kulture kažu da oštećenje nije trajno.
Iz te ustanove obećavaju da će akvadukt biti arheološki istražen i zaštićen, a “moguće i prezentovan javnosti”.
Očekuju da će na trasi ovog bulevara i novog naselja biti otkriven i rimski amfiteatar.
Gradonačelnica Dragana Sotirovski je ovih dana kazala da će Grad “ispoštovati sve što kažu zakon i Zavod za zaštitu spomenika, jer mu je u interesu da sačuva arehološko blago koje ima”, dodajući da će se istovremeno “i graditi”.
Niš, inače, danas obraća nešto više pažnje na nalazišta koja se otkrivaju prilikom infrastrukturnih i građevinskih radova, ali još uvek nije blizu optimalnog rešenja koje nalaže da se arheološka istraživanja rade pre urbanističkih planova, izdavanja građevinskih dozvola i izgradnje objekta, kako bi investitori znali na koji način da grade.
“Otkriće ovog akvadukta bilo je neočekivano, jer se za taj pravac rimskog vodovoda do sada nije znalo.
Reč je o veoma značajnom objektu iz rimskog perioda.
Ovakva vrsta nalaza je vrlo retka na prostoru Srbije, gde postoje samo četiri takva rimska gradska vodovoda- u Sirmijumu, Viminacijumu i dva u Nišu”, rekao je novinarima arheolog Aleksandar Aleksić iz niškog Zavoda za zaštitu spomenika, koji je bio rukovodilac tog istraživanja, zajedno sa Markom Jankovićem iz Arheološke zbirke Filozofskog fakulteta u Beogradu.
Aleksić je dodao da uvek postoji način da se ne zaustavlja urbana gradnja, a sačuva arheološko blago na koje se naiđe.
Građani Niša “imaju privilegiju da žive u gradu sa veoma bogatim nasleđem, koji je svoju najveću slavu doživeo u vreme cara Konstantina i Rimskog carstva”, te otkrivanje takvih nalazišta prilikom gradnje nije retkost.
Palata sa oktagonom koja je možda pripadala samom Konstantinu još neotkopana
“U praksi, u takvim situacijama se građevinski radovi zaustavljaju, pa se rade arheološka iskopavanja.
Ukoliko je nalazište od većeg značaja, ono se zatrpava, pa se nalazi tehničko rešenje da ga nadzemni radovi ne oštete, a kasnije može da se otkopa i javno prezentuje.
Ako, pak, nalazište nema značajniju vrednost, ono se dokumentuje, a preko njega može da se gradi”, kazala je za Danas Ljiljana Berić, direktorka niškog Zavoda za zaštitu spomenika kulture.
Ona je kazala da je, recimo, prvi deo rimskog akvadukta, koji je otkriven pre godinu i po dana, zatrpan, a preko njega napravljena zelena površina.
Na taj način su stvoreni uslovi da se akvadukt jednog dana otkopa i prezentuje javnosti, dodala je.
U Nišu se, inače, dobar deo arheološkog bogatstva nalazi pod zemljom.
Jedno od takvih bisera koji još nije video “svetlost dana” je palata sa oktagonom, iz četvrtog veka, pored Niške tvrđave.
Prema načinu gradnje, ukrasima i predmetima pronađenim u njoj, smatra se da je pripadala možda i samom caru Konstantinu Velikom.
Od “vidljivih” arheoloških nalazišta najpoznatija je, svakako, Medijana, luksuzno predgrađe Naisa, izgrađeno krajem trećeg i početkom četvrtog veka.
Njen centralni deo je vila sa peristilom, rezidencijalnog karaktera, za koju se veruje da je izgrađena prema nalogu Konstantina, kako bi sebi, članovima porodice i visokim službenicima stvorio uslove za boravak tokom posete Naisu.
Ima, međutim, stručnjaka koji tvrde da Konstantin nije boravio u Medijani, koja nije bila carska rezidencija već posed Remetalka, njegovog druga iz detinjstva, bliskog saradnika i vojnog guvernera.
“Otkopana” arheološka nalazišta od većeg značaja, a iz različitih istorijskih perioda, mogu se videti i u Tvrđavi, staroj dva milenijuma, i jednom od najznačajnijih kulturno- istorijskih spomenika i zaštitnih znakova Niša.
Gradili su je Rimljani u prvom veku nove ere, a konačni izgled dale su joj Osmanlije 1730. godine.
Niš je jedan od retkih gradova u svetu koji ima impozantnu tvrđavu u najužem centru.
Više vesti iz ovog grada čitajte na posebnom linku.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, ali i na X nalogu. Pretplatite se na PDF izdanje lista Danas.
