Brisanje granica između medija i žanrova

Ta promena je, kad su umetnički pozivi u pitanju, jedan normalan proces i nigde se ne podrazumeva da ćeš se baviti onim što si studirao – izjavio je Slobodan Šijan, široj javnosti najviše poznat kao filmski reditelj, ali i slikar čiji se radovi mogu videti na izložbi Slobodan Šijan Moraću da skrenem! Vizuelni eksperimenti, 1960 – 2012. u novosadskom Muzeju savremene umetnosti Vojvodine do 28. decembra. Okosnicu postavke čine Šijanovi radovi na papiru – odnosno vizuelni eksperimenti u domenu psihodelične i konceptualne umetnosti, od kojih se mnogi izlažu po prvi put, posebna izložba u izložbi Mjesto pod Suncem (za Tomislava Gotovca)kao i najnoviji ciklus radova Filmske poze.

Šta, dakle, Šijanova umetnost govori o njemu? I koliko Slobodan Šijana uopšte postoji? Brisanje granica između medija i žanrova, umnožavanje identiteta, simultano kretanje u više (različitih) umetničkih pravaca – sve su to sinonimi za jedan istinski složen umetnički opus u kom se, pored filmova koje već svi znamo, Šijan oprobao i kao slikar, konceptualni i procesualni umetnik, vizuelni eksperimentator, istraživač, teoretičar umetnosti, pisac, izdavač…

Kretanje od umetničkog dela (slike, crteža, fotografije, filma) ka umetničkom radu, u Šijanovom slučaju svoj puni smisao dobija upravo u međuodnosima kako sa duhom vremena, drugim umetnicima i njihovim radovima, tako podjednako i sa samim Šijanovim opusom kao pretpostavljenom celinom. Ta celina, međutim, više nije logičan niz, već je pre spoj različitih, ponekad međusobno protivurečnih delova.

Preuzimajući, u predstavnom smislu, i skalu boja i simboliku svojstvenu pokretu koji je, krajem šezdesetih godina prošlog veka, iz potkulture prodirao u sve sfere života, on je u rad uvodio procesualne elemente kroz ponavljanja motiva i beleženja iskustava, kao i korišćenjem efemernih podloga koje je bukvalno sakupljao na ulici. U doba kada je komercijalni grafički dizajn uveliko preuzimao kodove psihodelične potkulture i stavljao ih u službu akumulacije kapitala, Šijan je te iste kodove uvodio u domen „siromašne umetnosti“, radeći na recikliranim, odbačenim materijalima.

Kao konceptualni umetnik, Šijan bi se s mnogo razloga mogao svrstati među najznačajnije predstavnike tzv. analitičke struje ovdašnjeg konceptualizma. Takođe, njegovi procesualni radovi pokazuju vanredno razumevanje kako samog medija, tako i zavidan stepen svesti o značaju mentalnih propozicija – njihovim praktikovanjem (preispitivanjem) Šijan doseže apsolutnu objektivnost medija čiji finalni domet jeste materijalizovana ideja koja samu sebe (sobom) beleži.

Kao nastavljač nekih stremljenja u beogradskoj novoj figuraciji, u ključu koji preuzima od Leonida Šejke i(li) Ilije Savića sa jedne, odnosno Živojina Pavlovića, sa druge strane – Slobodan Šijan realizuje slike, crteže i filmove sa tematikom đubrišta, sa ispitivanjem materijalnih struktura i procesa akumulacije i deklasifikacije. On izbegava fantastiku i ne podleže nostalgiji za epohama integralne slike. U nasleđu koje crpi, Šijan ustvari prepoznaje otpor prema estetskom racionalizmu i čistoj slici iz koje su nestali svi tragovi naracije, svedenu na puku igru vizuelnih elemenata.

Različite tipove rada i umetničkih izraza Slobodan Šijan, istovremeno, posmatra kao posebne žanrove – sa sebi svojstvenim pravilima i različitim perceptivnim i komunikacijskim očekivanjima koja se postavljaju i spram publike kao saigrača u tim jezičkim igrama.