Rehabilitacija četništva ili filmovana istorijska činjenica: Da li je opravdana medijska bura izazvana insertom iz filma „Heroji Halijarda”?

Gradonačelnica Sarajeva Benjamina Karić zatražila je ostavku osobe koja je zadužena za deo programa u sklopu koga je prikazan trejler „Heroja Halijarda” i, kako prenose portali iz BiH, na svom Fejsbuk nalogu napisala da su pokušaji rehabilitacije Draže Mihailovića i četničkog pokreta u Sarajevu nedopustivi.

Ona je ispred Grada Sarajeva zatražila konkretnu odgovornost, ukoliko SFF želi nastavak saradnje sa ovom gradskom administracijom, koja podrazumeva „ostavku osobe zadužene za ovaj dio programa i selekciju filmova u ovom programu”.

– Nama je Sarajevo film festival (SFF) početkom maja uputio pismo sa pozivom da učestvujemo u zvaničnom programu s filmom „Heroji Halijarda”, na kojem smo se mi ljubazno zahvalili jer naš film nije bio gotov. To je film na kome radimo pet, šest godina, to nije zec koji je iskočio iz žbuna, izjavio je za Danas Radoš Bajić povodom ovih dešavanja.

Po njegovim rečima film je dosad videlo svega 15 ljudi, a premijera je tek 10. oktobra u Beogradu.

– Kako je moguće napadati i etiketirati nešto što zapravo još niko nije video? Reč je ostvarenju koje govori o jednom od najvećih podviga u eri ratovanja na ovim prostorima. To je film o najvećoj operaciji spasavanja savezničkih pilota u Drugom svetskom ratu iza neprijateljskih linija u istoriji svetskog vazduhoplovstva. Taj podvig je izveo srpski narod koji je bio organizovan od Jugoslovenske vojske u otadžbini, dakle, regularne vojske, koju su tada SAD i saveznici podržavali, istakao je Bajić.

Tek kada film bude gotov i prikazan u Srbiji onda će moći da se sudi o njemu smatra istoričar Bojan Dimitrijević iz instituta za savremenu istoriju koji je „za sada neprijatno inenađen reakcijom sarajevske i kulturne čaršije”.

– Mene je zapanjila reakcija medija i javnosti u Sarajevu na okolnost da film nije prikazan već samo njegova trejler najava što govori da bilo šta što donosi drugačiji opis događaja iz Drugog svetskog rata ili istorije Srbije, ne samo u BiH već i u drugim republikama bivše Jugoslavije će se „dočekati na nož”.

Za Dimitrijevića je ovde reč o „pozitivnoj ratnoj operaciji” i činjenici da su pripadnici Ravnogorskog pokreta spasili više stotina američkih i drugih savezničkih vazduhoplovaca.

– Za tu akciju je i general Mhajlović odlikovan najvišim američkim odlikovanjem, podseća on, dodajući da je „neobično što se ta činjenica uvek izostavlja iz čitave ove priče”.

Istoričar Marko Terzić iz kragujevačkog Muzeja 21. oktobar u Šumaricama smatra da je „potrebno u celini sagledati odista kompleksno delovanje pokreta koji nazivamo četnički u Drugom svetskom ratu”.

– Ne izdvajati samo segmente tog delovanja kakav je recimo bila operaciju Halijard. Ona sama po sebi jeste bila deo hvale vrednog napora pomenutog pokreta da da doprinos antifašističkoj borbi, ali na isti način je moguće izdvojiti i snimiti film o recimo, četničkim zločinima počinjenim nad civilima u Podrinju krajem 1941. i početkom 1942.godine. Tako bi javnost dobila dva dijametralno suprotna, ali jednako netačno pojednostavljena predstavljanja delovanja tog pokreta u celini Drugog svetskog rata, smatra on.

Reditelj Bajić, takođe, skreće pažnju da o ovoj vojnoj akciji postoje i stotine pisanih tekstova u medijima kao i da svake godine srpska vlada i Američka ambasada veoma svečano obeležavaju ovaj događaj. Svaki američki ambsador koji dođe u Srbiju, o čemu je Danas već pisao prvo ode u Pranjane, selo iz kojeg su spašeni američki i saveznički piloti.

– Draža Mihailović je presuđeni ratni zločinac u Drugom svjetskom ratu, kao i Ratko Mladić i Radovan Karadžić tokom agresije 1992-1995. godine. Pokušaji rehabilitacije Draže Mihailovića i četničkog pokreta u Sarajevu su nedopustivi, poručila je grdonačelnica Sarajeva Benjamina Karić, u izjavi koju prenosi Radio Slobodna Evropa.

Burnim reakcijama prikazivanja trejlera na Sarajevo Film Festivalu je iznenađen i Vuk Drašković, koji je kao ministar spoljnih poslova Srbije i Crne Gore u septembru 2004. godine svečano otvorio spomen obeležje u Pranjanima posvećeno misiji Halijard, kome su prisustvovali su i piloti američke avijajice Robert Vilson, Artur Džibilian, Kler Masgrov i Đorđe Vojinović, kao ratni veterani spašeni tokom ove ratne operacije.

– Iznenađen sam optužbama da je u pitanju istorijski revizionizam i veličanje četničkog pokreta genrala Dragoljuba Mihailovića. Revizionizam je negiranje nepobitnih istorjskih istina. U operaciji Halijard 1944. godine Mihailovićevi gerilci su spasili oko 500 savezničkih, mahom američkih avijatičara čiji su avioni bili oboreni na nebu tada od nacista okupirane Srbije. To je najveće spsavanje savezničkih avijatičara u Drugom svetskom ratu na teritoriji koja je bila pod kontrolom snaga Trećeg rajha, kaže Drašković za Danas.

I on podseća je je zbog operacije Halijard američki predsednik Hari Truman generalu Mihajloviću dodelio najveće ratno odlikovanje koje je od SAD dobio još samo sovjetski maršal Žukov.

– Istorijski revizionizam je poricanje ove istine, kao i optuživanje, od komunista streljanog generala Mihailovića za trogodišnju opsadu i granatiranje Sarajeva 90.-ih i „počinjene strašne četničke zločine”. Nije te zločine vršila JvuO Draže Mihajlovića nego komunistička JNA i njeno čedo Vojska Republike Srpske, kaže Drašković po kome su „ti zločini petokrake a ne grba kraljevine Jugoslavije”.

Niko od vođa i komandanata tih zločina nije bio član Ravnogorskog pokreta, svi su bili članovi komunističke partije, ističe on.

Jasmila Žbanić, nagrađivana bosanskohercegovačka rediteljka takođe je reagovala nakon prikazivanja najava filma Radoša Bajića, navodeći „kako je gnjev nastao zbog 90 sekundi prikazanih na Sarajevo Film Festivalu baziran na mnogo neprovjerenih informacija u svrhu senzacionalizma”.

– Prikazani klip je bio dio programa za akreditirane profesionalce, u zatvorenoj sali, gdje produkcije, telekomi i televizije iz regije prezentuju šta su radili u proteklom periodu i šta će raditi u budućnosti. Dakle – to nije bio film, nego 90 sekundi isječka iz jedne od brojnih regionalnih prezentacija. Slikovitije rečeno – prezentacije na SFF su kao vijesti iz regije – informativni program. Ako je u informativnom programu loša vijest – nije uredništvo krivo što je poplava, što postoje četnici i što ljudi vole četnike – navela je Žbanić na svom fejsbuku, dodavši kako SFF ne treba cenzurisati „vijesti” iz regije, navodeći da „takve klipove vidite deset puta dnevno kroz medije”, prenosi portal Faktor.ba.

– Iako dobro zna da niko od ljudi iz SFF nije za rehabilitaciju četnika, gradonačelnica lijepi ovo sramnu etiketu koja degradira čitav festival, navela je Žbanić, po kojoj „gradonačelnica kroz senzacionalizaciju ovog događaja skreće pažnju sa sebe, da bismo zaboravili da je neki dan kao članica vladajuće stranke organizovala proteste protiv vlasti”, dodajući da se „preko SFF-a se u medijima mijenja tema, s one aktuelne, a to je da je gradonačelnica dala svoju podršku zlostavljaču žene i dala mu svoje mjesto u Skupštini Kantona”.

– Inače, stranka gradonačelnice je u vlasti i sarađuje sa rehabilitatorima četnika, što je mnogo opasnije od 90 sek klipa, zaključila je ona.

Reagovala je i Kompanije Telekom Srbije koji producentski sarađuje sa kućom Contrast Studios, producentom filma „Heroji Haljarda”.

– Iznenađeni smo reakcijom organizatora Festivala, jer smo po ustaljenoj proceduri, kao i svake godine do sada sve projekte i učesnike na panelima, sa propratnim trejlerima, prijavljivali na vreme. Činjenica koja ide u prilog tome da su organizatori festivala bili upoznati sa filmom Heroji Halijarda je i informacija da su samoinicijativno, ponovo u pisanoj komunikaciji još 8. juna poslali upit izvršnim producentima iz Contrast Studios-a sa interesovanjem kako napreduje razvoj filma i da bi ga rado pogledali i uzeli u razmatranje za Festival, navodi se između ostalog u njihovom obraćanju javnosti i medijima.

Sarajevo film festival zbog medijske buke koja se podigla u regionu zbog prikazivanja tri inserta iz filma „Heroji Halijarda” na osnovu kojih je ovo ostvarenje ocenjeno kao film koji „promoviše četnički pokret” je objavio saopštenje na svom sajtu u kome se, između ostalog navodi da je „sadržaj prezentacije bio isključiva odgovornost Telekoma Srbije”.

– Sadržaj ovog projekta nikada nije spomenut. Jasno je da je ovim podmetnutim revizionističkim sadržajem poslovno poverenje narušeno. Prihvatamo odgovornost zbog ovog neprimerenog sadržaja i razumemo negativne komentare javnosti, stoji između ostalog u njihovom saopštenju uz odluku „da će već od sledećeg Festivala sve, pa i one poslovne prezentacije na Sarajevo Film Festivalu, proći selekciju programera Festivala, što do sada nije bio slučaj jer su do sada slični poslovni subjekti iz ovog sektora bili slobodni da prezentiraju ono što rade”.

Sarajevo Film Festival neće dopustiti da se koristi za promociju istorijskog revizionizma bilo koje vrste, navodi se u saoštenju.

Pravljenje magarca od komarca (R. Bajić), revizija istorije i rehabilitacija četništva ili negiranje neospornih istorjskih činjenica – možda će biti jasnije kada se film posle premijere i pogleda.

Truman odlikovao Mihailovića za operaciju Vazdušni most

Operacija Vazdušni most (u SAD poznata kao Operacija Halijard) akcija je spasavanja savezničkih pilota od strane američke avijacije u saradnji sa JVuO generala Dragoljuba Mihailovića. Najveći broj savezničkih pilota oborenih nad Srbjom, njih više od 500, za Bari je evakuisan tokom 1944. godine sa improvizovanog četničkog aerodroma u rudničkom selu Pranjani.

Operacija Vazdušni most smatra se za jednu od najuspešnijih spasilačkih misija iza neprijateljski linija u istoriji ratova.

Posthumno, 1948. godine Hari Truman, predsednik Amerike odlikovao je generala Dragoljuba Mhailovića najvišim ordenom SAD – Legijom za zasluge (Legion of merit) sa obrazloženjem da su „neverovatnim naporom njegovih neustrašivih jedinica mnogi avijatičari Sjedinjenih Američkih Država spaseni i bezbedno vraćeni prijateljskoj komandi”.

Više vesti iz ovog grada čitajte na posebnom linku.

Još vesti iz ovog grada

Kako je izgledalo protest u Kragujevcu: Demonstrantima se obratio provokator (FOTO)

Mjuzikl Zorba kragujevačkog Teatra pred beogradskom publikom u Pozorištu na Terazijama

Urušavanje nosećih stubova društva: Nemamo pravo da ćutimo – Pokret građana Kulturna revolucija

Pesnički kolektiv „Svi mi“ na turneji sa performansom „Poezija zna“