CINS: Tone životinjskih ostataka bacaju mimo propisa

Prema navodima iz Strategije upravljanja otpadom za period 2010-2019, radi se o 28.000 tona uginulih životinja godišnje, odnosno 245.000 tona otpada od klanja i rasecanja mesa. Procena je da tek 20 odsto od toga bude sakupljeno i prerađeno.

Odbačeni materijal opasan je po ljudsko zdravlje i okolinu jer predstavlja najveći mogući izvor infektivnog materijala i opasnosti za širenje bolesti životinja koje se prenose na čoveka, poput besnila, salmonele, antraksa, ptičjeg gripa i drugih.

“Problem nepropisnog odlaganja mesa u Srbiji postoji jako dugo”, rekao je Milutin Ristić, profesor i autor brojnih radova u ovoj oblast. U monografiji koju je sa kolegama objavio ispred Naučnog instituta za prehrambene tehnologije u Novom Sadu, navodi se da neki virusi i bakterije razvijaju otpornost, te mogu u mesu preživeti od tri dana do tri decenije.

Jedan od gradova koji imaju problem sa odlaganjem životinjskih ostataka je Subotica. Kada su novinarke CINS-a početkom septembra 2017. godine posetile lokaciju nekadašnjeg stočnog groblja u Bajmoku, kod kapije su zatekle bačena tela mladog praseta, mrtvog psa, kožu zeca i kesu nepoznatog sadržaja.

Stočno groblje je zatvoreno, ali su subotičke vlasti meštanima omogućile da tri puta sedmično na tu lokaciju donose životinjski otpad, koji se sakuplja u kontejner. Potom ga zaposleni komunalnog preduzeća Čistoća i zelenilo odvoze u aktivnu jamu grobnicu. Ipak, nepropisno odlaganje životinjskih ostataka je česta pojava na području tog grada.

CINS podseća da su u Srbiji dozvoljena četiri načina odlaganja i prerade animalnog otpada: spaljivanje u kafilerijama, zakopavanje i spaljivanje na stočnim grobljima ili u jamama – grobnicama, te u izuzetnim slučajevima zakopavanje na licu mesta, uz kontrolu inspekcije.

Uprava za veterinu Ministarstva poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede ima registrovano jedno legalno stočno groblje, u blizini Negotina, ali i ono je zatvoreno 2016. godine. Postoji 10 jama grobnica, ali se samo subotička koristi za sve vrste životinjskog otpada, dok pet nije u funkciji. U ostale četiri se odlažu uginuli psi i mačke.

Prema podacima Uprave za veterinu, u funkciji su četiri kafilerije. One su i najpouzdaniji način tretiranja životinjskog otpada, pošto ostatke prerađuju u energente, a zaraze uništavaju na visokim temperaturama. Međutim, rad kafilerija prate protesti građana, finansijski problemi i sudski postupci.
U Veterinarsku ustanovu Proteinka iz Sombora se odnose prikupljeni životinjski ostaci sa područja više gradova u Srbiji, uključujući Beograd. Ta kafilerija je jedina u Vojvodini ovlašćena da preuzima zarazni otpad. Međutim, Proteinka i njena odgovorna lica su osuđivani zbog dvogodišnjeg nezakonitog odlaganja opasnog otpada, a u toku su suđenja po još četiri optužna predloga.

Problem neškodljivog odlaganja životinjskog otpada mogao je u većoj meri da bude rešen radom belgijske fabrike za odlaganje zaraženog i drugog opasnog materijala – Energo-zelene u Inđiji. Ona je otvorena početkom 2013, ali krajem sledeće godine vlasnici su odlučili da je zatvore i zatraže odštetu od Srbije. Ishod arbitraže pred Međunarodnim centrom za rešavanje investicionih sporova u Parizu uskoro će da bude poznat.