Da li se srpske crkve i manastiri u Severnoj Makedoniji koriste za žurke?

Povodom vesti na pojedinim crkvenim portalima u Srbiji o pretvaranju Osogovskog manastira iz 12. veka u hotel i tehno-žurci u crkvi svetog Ilije u Starom Dojranu, mitropolit Tomotej kaže da nema ničeg spornog – hotelom upravlja sam Osogovski manastir, dok za događaje na Dojranskom jezeru tvrdi da su “montirani”.

Crkva u Starom Dojranu pripada Strumičkoj eparhiji u kojoj proteklih dana niko nije odgovarao na telefonske pozive.

– Svedoci smo da je hram tokom trajanja muzičko-umetničkog „D festivala“ u Dojranu, zbog svojih dimenzija i akustičnosti bio iskorišćen ne kao bogoslužbeni već prostor za zabavu, tehno muziku i delirijum skromno obučenih mladih posetilaca. Da ovaj primer nije slučajan ili nenameran pokazuje i da u okviru pomenutog festivala postoji posebna „crkvena bina” i raspored održavanja „koncerata“, tako da ovo sada nije prva tehno-žurka u crkvi svetog Ilije, već tradicionalni način „bogosluženja“, o čemu svedoči i novinski tekst iz 2016. o muzičkom hramu za novi magični koncert ambijenta “D Festivala“ i to povodom obeležavanja 100. godišnjice od rušenja u Prvom svetskom ratu. Pretpostavljamo da ovakva vrsta „vaskrsenja“ hrama predstavlja jedinstveni oblik upražnjavanja „nove religije“ od čije se buke tresu zidovi tek obnovljene svetinje. Do sada se „MPC“ po pitanju ovog incidenta, kao ni svih prethodnih godina od 2016. nije izjašnjavala. Kao ni SPC – kaže za Danas Milutin Stančić iz “Spone”, ocenjujući da je reč o “novom autokefalnom vandalizovanju crkve svetog Ilije”.

Prema njegovim rečima, “još je veća sramota što se ovaj festival u crkvi održava pod pokroviteljstvom i uz finansiranje Ministarstva kulture Republike Severne Makedonije i Opštine Dojran”.

Prema podacima koje je Danas dobio iz “Spone”, crkva u današnjem Starom Dojranu podignuta je 1848. prema projektu mijačkog arhitekte i protomajstora iz sela Papradišta kraj Velesa Đorđa Novakovića DŽongara. Sagrađena je brdu iznad Dojranskog jezera, na temeljima starijeg srednjovekovnog hrama i bila je pod jurisdikcijom Carigradske patrijaršije. Potom je potpala pod Bugarski egzarhat, zbog čega 1911. Srbi i Grci u njenoj blizini grade svoju novu crkvu, koja je stradala 1916. u Prvom svetskom ratu. NJena rekonstrukcija počela je 2003, pod nadzorom Zavoda i Muzeja u Strumici, koji su i nadležni za ovaj spomenik kulture koji se nalazi dva i po kilometra od grčke granice.

Milutin Stančić objašnjava da udruženja Srba u Severnoj Makedoniji nemaju mogućnosti da vode računa o stanju srpskih crkava i manastira u ovoj bivšoj jugoslovenskoj republici jer nejasno, pogotovo posle nedavnog izdavanja Tomosa SPC MPC, o čijoj je imovini zapravo reč, mada se nezvanično tvrdi da je još od 1959. vlasništvo MPC.

U “Sponi” kažu da su jedini uspeli da pre dve godine spreče “falsifovanja i prekrečavanja imena srpskih i opšte hrišćanskih svetitelja na freskama u Osogovskom manastiru, jer su javnost i nadležne institucije upoznali sa nezapamćenim činom vandalizma”. Na udaru su se našli “sveti carevi Uroš, Milutin, Stefan Dečanski i knez Lazar, koji su “prekršteni” u cara Vladimira Kievskog, Konstantina Velikog, Nićifora Foku i Jovana Milostivog,

– Spasili smo imena srpskih svetitelja vladara, njihove likove nisu dirali, ali ne znamo ko je vrlo nestručno izveo radove. Imena su samo zamazana – kaže Milutin Stančić. U “Sponi” ne znaju ni detalje kako je 2016. vizantijski manastir svetog Joakima Osogovskog iz 12. veka, koji su obnovili vladari iz srpske srednjovekovne dinastije Nemanjića, postao hotel sa pet zvezdica, navodno pod manastirskom upravom. U manastirsko-hotelskom kompleksu gostima se nude: restoran, recepcija koja radi non-stop, dečji klub, vrt, besplatan WiFi u svim prostorijama, besplatni privatni parking, kao i prevoz od Krive Palanke do 67 kilometra udaljenog Skopskog aerodroma uz doplatu. Na internet ponudi ovog monastira-hotela, navodi se i da sve hotelske sobe – od jednokrevetnih do četvorokrevetnih imaju: radni sto, TV sa ravnim ekranom, sopstveno kupatilo, garderober, a gosti se nudi i “uživanje u á-la-carte doručku”.

Na zvaničnom sajtu MPC navodi se da je Osogovski manastir “danas eparhijsko i rezidencijalno sedište Pološko-kumanovske eparhije i njenog mitropolita Kirila, otvoreno za vernike, posetioce, putnike i dobronamernike” u kome se održavaju i kulturne manifestacije.

Sahranjen bivši sekretar Sinoda Milan D. Janković

Na Centralnom groblju u Beogradu u subotu je sahranjen protojerej-stavrofor Milan D. Janković, dugogodišnji glavni sekretar Svetog arhijerejskog sinoda u penziji. Sveštenik Milan D. Janković (1932-2022) rodom je bio iz okoline Valjeva. Školovao se u svom rodnom mestu, Valjevskoj gimnaziji, Bogosloviji Svetog Save u manastiru Rakovica u Beogradu. Posle svešteničke službe u Eparhiji šabačko-valjevskoj od 1968. radio je u Kancelariji Sinoda SPC. Jedno vreme bio je i glavni i odgovorni urednik Pravoslavlja, novina Srpske patrijaršije, a iza sebe ostavio je 21 knjigu iz istorije SPC. Na čelu Sinodske kancelarije bio je u osetljivo vreme “otvaranja“ SPC prema javnosti i medijima u poslednjim decenijama 20. i na pragu veka trudeći se, uprkos svim unutarcrkvenim ograničenjima, da sarađuje sa novinarima radi što profesionalnijeg praćenja rada Crkve.