Da li su besplatni priključci na Toplanu deo borbe za čist vazduh ili izborna kampanja: Lokalni odgovor Valjevo

Odluka se primenjuje već od 1. decembra i podrazumeva da građani zainteresovani da koriste sistem daljinskog grejanja budu oslobođeni troškova priključenja. Tako bi se u naredne dve godine značajno povećao broj korisnika Toplane, ugasila kućna ložišta i smanjilo zagađenje vazduha u Valjevu.

To bi ukratko bio prvi rezultat građanske inicijative koju su početkom 2023. pokrenuli aktivisti ovdašnjeg udruženja Lokalni odgovor uz podršku Beogradske otvorene škole u okviru realizacije projekta Civilno društvo za energetsku tranziciju „Uključi se“.

Valjevo spada među gradove u Srbiji koji imaju najzagađeniji vazduh, upravo zbog prekomernih koncentracija sitnih čestica prašine tokom grejne sezone. Poslednju deceniju uređaji Agencije za zaštitu životne sredine, kao i ovdašnjeg Zavoda za javno zdravlje svake godine registruju prekomerne koncentracije u rasponu 120-170 dana tokom godine.

Najznačajniji izvor zagađenja vazduha tokom grejne sezone jeste sagorevanje iz kućnih ložišta.

– To što su lokalne vlasti u Valjevu prihvatile inicijativu građana je za ovdašnje prilike neobično, ali je dokaz da građani koji su organizovani i istrajni mogu pokrenuti promene. U višemesečnu akciju zagovaranja besplatnih priključaka bili su uključeni žitelji stambenih zgrada i upravnici stambenih zajednica, nezavisni stručnjaci ali i ljudi iz komunalnog preduzeća Toplana i aktivisti ekoloških i drugih udruženja, kaže za Danas Vladimir Pantić, aktivista Lokalnog odgovora.

Nakon više sastanaka sa građanima, kako on navodi, Lokalni odgovor je uputio i zvaničan predlog Gradu Valjevu da se donese odluka o besplatnom priključenju za građane na Toplanu i svoju inicijativu obrazložili tokom javne rasprave o Nacrtu odluke o budžetu Grada Valjeva za 2024. koja je okončana polovinom novembra.

– Pored smanjenja zagađenja vazduha, Lokalni odgovor je inicijativu pokrenuo imajući u vidu velike ekonomske probleme sa kojim se suočavaju građani Valjeva kada je u pitanju snabdevanje energijom. Dve trećine od približno 40.000 domaćinstava u Valjevu uopšte nije u mogućnosti da investira u bilo koji projekat koji bi popravio sistem grejanja ili smanjio potrošnju energije, ističe on, podsećajći da i danas najveći broj domaćinstava u ovom gradu za grejanje koristi drvo i šporete slabe energetske efikasnosti.

Po njegovim rečima otkako je osnovana 2008. godine Toplana je do sada uspela da dođe do samo približno 12 posto valjevskih domaćinstava.

– Iako su cevi toplovoda postavljene na teritoriji čitavog urbanizovanog dela grada, iako postoje tehničke mogućnosti da se veliki broj stambenih zgrada i domaćinstava priključi, to se do sada nije desilo. Mi verujemo da je odlukom o besplatnim priključcima učinjen prvi korak koji će omogućiti da se građanima koliko-toliko olakša odluka da koriste sistem daljinskog grejanja, ne bez ponosa ističe Pantić.

Obrazlažući inicijativu o besplatnim priključcima, Lokalni odgovor je naveo da bi uz druge mere koje Grad Valjevo već primenjuje, kao što je subvencionisanje nabavke radijatora, cevi, termo ventila, ali i pomoć u zameni stolarije i postavljanju termo-izolacije, za relativno kratak period 3-5 godina porastao udeo domaćinstava koji koristi usluge daljinskog grejanja do 30 posto što bi znatno uticalo na ukupnu energetsku efikasnost, odnosno smanjenje emisija gasova sa efektom staklene bašte, prašine, te smanjenje aerozagađenja.

– Dodatno, pošto je većina domaćinstava u Valjevu pogođena energetskim siromaštvom, njihovi prihodi ne omogućavaju planiranje i realizaciju investicija u bilo koji oblik energetske efikasnosti, Grad Valjevo bi trebalo da uspostavi merila sa subvencionisanje troškova usluge grejanja koje bi plaćali novopriključeni korisnici, predlažu dalje iz udruženja Lokalni odgovor.

Nakon učinjenog prvog pozitivno koraka, Lokalni odgovor očekuje da će Gradska uprava u Valjevu pokrenuti akciju obaveštavnja građana o mogućnosti za besplatno priključenje i da će nastojati da građanima obezbedi podršku u tom poduhvatu.

– U narednom periodu se od zvaničnih organa u Valjevu očekuje više informacija i pouzdane procene troškova, kako uvođenja daljinskog grejanja tako i naplate usluge, zaključuje u razgovoru za Danas Vladimir Pantić ispred valjevskog Lokalnog odgovora.

Oni veruju da će odluka o besplatnim priključcima tokom naredne godine zaživeti i da nije doneta povodom trenutne izborne kampanje.

Više vesti iz ovog grada čitajte na posebnom linku.