Dan kada su tela srpskih ustanika visila na Terazijama: Zašto je 17. avgust bitan dan u istoriji Srbije i zašto ne sme da se zaboravi?

– Jedina zvanična optužba protiv rodoljuba koji su streljani i obešeni na ovom mestu, bilo je pružanje otpora. Moramo biti zahvalni svima koji su dali život za slobodu tokom svih oslobodilačkih ratova – rekao je državni sekretar u Ministarstvu za rad, zapošljavanje, boračka i socijalna pitanja Zoran Antić.

A šta se zapravo dogodilo 17. avgusta 1941. godine? Srpski ustanici koji su se u julu pobunili protiv nemačke okupacije, započete 6. aprila 1941, ubijeni su za primer, kako bi okupacione vlasti odvratile narod od bilo kakve pobune. Njihova tela su potom obešena o bandere, gde su stajala izložena više dana kako bi građani mogli da ih gledaju kad god prođu centrom.

Na Terazijama su pred masom bila izložena tela učenika i člana Saveza komunista Jugoslavije Milorada Pokrajaca, krojača Jovana Jankovića, obućara Svetislava Milina, zemljoradnika i partizana Velimira Jovanovića i Ratka Jevića.

Posle Drugog svetskog rata originalna vešala-bandere, na kojima su bili obešeni ustanici, prenete su na Novo groblje prilikom formiranja Aleje streljanih rodoljuba 1941-1944. Međutim, one su prilikom rekonstrukcije kompleksa nestale 2003. godine, za šta formalno niko nije snosio odgovornosti.

U okupiranoj Srbiji je u julu 1941. počeo ustanak protiv nemačke okupacije koji je podigla Komunistička partija Jugoslavije. Ustanak se iz Šumadije proširio do Beograda. Odgovor okupatora su bile odmazde nad zarobljenim partizanima, od ranije zatvorenim taocima u Banjičkom logoru, uz kaznene eskpedicije koje su sprovođenje spaljivanjem sela.

Prvi masovniji slučaj desio se 15. avgusta kada je nemački komandant Srbije general Hajnrih Dankelman naredio da se spali celo selo Skela kod Obrenovca kao odmazda za ubistvo nemačkog poručnika I trojice podificira.

Tom proikom je streljano 15 uhvaćenih meštana i 42 logoraša koja su dovedena iz Banjičkog logora.

Pošto se smatralo da akcija u Skeli nije imala dovoljno efekta u zastrašivanju stanovnika Beograda, odlučeno je da se sprovede još jedna kaznena ekspedicija koja je poverena majoru Karlu Krasu i upravniku Beograda Dragu Jovanoviću. Njihova odluka je bila da će najbolji efekat imati javno vešanje na Terazijama pet ustanika.

Ustanici su ubijeni u zgradi Gestapoa u Bulevaru kralja Aleksandra broj 5, a potom su tela odnesena i okačena o stubove javne rasvete. Beograđani su pored njih mahom nemo prolazili, pokušavajući da ne pokazuju emocije.

Jedini koji je javno protestvovao zbog obešenih tela bio je slikar Savo Popović, koji je odmah uhapšen, a kasnije je preminuo od posledica prebijanja.

Istog dana kada su obešena tela petorice ustanika, Terazijama su prema Vukovom spomeniku prodefilovali folksdojčeri iz Zemuna na skup nemačke manjine iz Zemuna, Beograda i Pančeva.