Desetak beogradskih naselja s Titovom ulicom

Podgorica, glavni grad Crne Gore, od 13. jula 1946. do 2. aprila 1992. nosila je naziv Titograd. Užice je takođe u istom periodu imalo pridev Titovo, dok ga iste 1992. nije uklonila „Slobina vlast“. Vrbas je od 1983. nosio ime Titov Vrbas. U Hrvatskoj je mesto Korenica pune 52 godine imalo naziv Titova Korenica, dok je Velenje u Sloveniji samo devet godina, od 1981. do 1990, nazivano Titovo Velenje.

Interesantno je da je Titova Mitrovica na Kosovu dobila to ime 1981, u doba demonstracija tamošnjih Albanaca, da bi posle raspada Jugoslavije postala Kosovska. U Bosni i Hercegovini grad Drvar je deset godina nosio naziv Titov Drvar, kada je 1991. ostao bez odredbe. Međutim, glavna ulica se i dalje zove Maršala Tita. Titov Veles, koji se nalazi u Makedoniji, dobio je to ime još 1946, ali je 1992. promenjeno u samo Veles.

Ipak, nazivi ulica i trgova s imenom Josipa Broza Tita ili Maršala Tita ostali su u mnogim gradovima i mestima u šest bivših republika Socijalističke federativne republike Jugoslavije. Tako, trg na kome se nalazi Hrvatsko narodno kazalište u Zagrebu i dalje se zove Trg Maršala Tita, kao i Trg Josipa Broza Tita u Karlovcu. Bivši doživotni predsednik Jugoslavije dobio je i obalu u hrvatskom mestu Umag. U Crnoj Gori su poznate ulice maršala Tita u Podgorici (u naselju Stari aerodrom, sa oko 10.000 stanovnika) i Baru, Trg maršala Tita u Herceg Novom, ali i Bulevar Maršala Tita u Ulcinju.

Možda je najpoznatija ulica koja i dalje nosi naziv Maršala Tita, glavna ulica u Sarajevu, pored Večne vatre u samom centru grada. Osim Sarajeva, u BiH nazive po Titovom imenu nose i ulice u Mostaru, Zenici, Tuzli, ali i manjim gradovima, kao što su Odžak i Tešanj.

Isto tako, i u većim gradovima Makedonije ulice se zovu po maršalu Titu – u Tetovu, Strumici, Prilepu, Kocani, kao i u Ohridu.

Iako je jedna od centralnih saobraćajnica Beograda 1992. preimenovana iz Ulica maršala Tita u Ulica srpskih vladara (danas kralja Milana), u glavnom gradu nekadašnje SFRJ dan danas postoji dvanaest ulica i jedan trg s nadimkom Josipa Broza. Maršala Tita ili Titova ulica i dalje je naziv ulica u Železniku, Meljaku, Boleču, Brestoviku, Leštanima, Umčari, Zaklopači, Višnjici, Slancima, Boljevcima, Dobanovcima, Jakovu. Trg maršala Tita postoji u Surčinu. Zanimljivo je da je ulica Josipa Broza Tita u Batajnici tek 2004. promenila ime u Majora Zorana Radosavljevića, dok je godine 2008. Titogradska ulica u Batajnici dobila naziv Branka Živkovića.

I u drugim gradovima Srbije brojne ulice su nosile doskora ili i dalje imaju naziv po Josipu Brozu Titu. Tako se u Šapcu glavna ulica sve do 2005. zvala Maršala Tita, dok nije preimenovana u Gospodar Jevremovu. U Subotici jedna od glavnih aleja je dobila ime po Titu, pa se zove Aleja maršala Tita. Tokom ove godine, deo ulice Maršala Tita u Bečeju biće preimenovan od trga do Jodne banje u Ulicu braće Tan.

Istoričar Predrag Marković podseća za Danas da su se u bivšoj Jugoslaviji mnogi gradovi takmičili koji će da dobije odredbu Titov. Ulica koje su nosile naziv Josipa Broza Tita bilo je, kaže Marković, svakako mnogo više. On dodaje da su u isticanju privrženosti predsedniku „šampioni bili Crnogorci“.

– Najpoznatiji „titoljupci“ bili su Crnogorci, koji su glavni grad nazvali Titograd. Gradovi koji su dobijali pridev Titov bili su ili povezani s narodno- oslobodilačkom borbom ili su uglavnom bili radnički – objašnjava Marković.

Zanimljivo je da stanovnici mnogih mesta često ne znaju po kome je neka ulica u kojoj žive dobila ime, pa danas koriste stare nazive ulica. Tako građani Banjaluke koji žive u centru često za Ulicu kralja Petra Karađorđevića koriste naziv Ulica maršala Tita.

Koliko je u visine uzdizan Josip Broz Tito potvrđuje i to da je asteroid 1550, kojeg je 1937. otkrio Milorad B. Protić, dobio ime po Titu.

Tržni centar uz simbol socijalizma

Većina odbornika grada Ljubljane odlučila je da taj grad ponovo dobije Titovu ulicu, koja će voditi pored budućeg sportsko-trgovačkog centra „Stožice“ i povezivati obilaznicu sa gradom. Imenovanju ulice po Brozu usprotivila se Slovenačka demokratska stranka (SDS) Janeza Janše, čiji je podmladak gradonačelniku Ljubljane Zoranu Jankoviću predao peticiju sa 5.094 potpisa građana koji se tome protive. Mlada Slovenija je najavila i sakupljanje potpisa za referendum, kojim će ova stranka probati da spreči da se ljubljanska ulica imenuje po nekome „ko na savesti ima oko milion pobijenih ljudi i spada među 10 najgorih zločinaca na svetu“.