Detaljan vodič kroz Popis 2022: Koja pitanja nas očekuju, na koja moramo da odgovorimo, ko je izuzet iz popisa

Popis stanovništa sprovodi se na deset godina a prošle godine odložen je zbog pandemije.

Poslednji popis bio je 2011. godine. Tada je Srbija imala 7,186,862 stanovnika.

Sada se očekuje da će taj broj biti daleko manji a pojedini demografi predviđaju da Srbija sada ima čak 700,000 ljudi manje što bi značilo da u zemlji živi najmanji broj ljudi još od Drugog svetskog rata.

Koja pitanja se očekuju?

Na popisu građani mogu očekivati 69 pitanja iz ključnih oblasti.

Na početku stoje pitanja koja se odnose na lične podatke građana kao što su pol, datum i mesto rođenja, mesto stanovanja, državljanstvo…

Potom slede pitanja koja se tiču bračnog odnosno porodičnog statusa, broja dece, obrazovanja, osnovnih izvora prihoda, zanimanja, traženja posla….

Zanimljivo je da će od ove godine i muškarci biti pitani o broju biološke dece.

Popisom su obuhvaćena i pitanja koja treba da pokažu koji broj građana ima neki invaliditet.

Takođe popisivači će postavljati i pitanja o odsutnim članovima domaćinstva (mesto u kojem se nalazi odsutno lice, dužina odsustva iz mesta popisa, koliko još lice namerava da bude odsutno, učestalost vraćanja u mesto stalnog stanovanja).

O licima koja su privremeno prisutna u mestu popisa prikupljaju se sledeći podaci: razlog i dužina prisustva, mesto stalnog stanovanja i učestalost vraćanja u mesto stalnog stanovanja.

Pored ovih podataka, na popisu građani daju informacije i o prostoru u kome stanuju (adresa, vrsta stambenog prostora, korišćenje stana, oblik svojine, površina stana, broj soba, opremljenost instalacijama i pomoćnim prostorijama, vrsta energenta koji se koristi za grejanje, sprat na kojem se stan nalazi, kao i podaci o osnovnim karakteristikama zgrade u kojoj se stan nalazi).

Što se tiče podataka o domaćinstima prikupljaju se sledeći podaci: adresa stanovanja, ukupan broj članova domaćinstva, srodnički i porodični sastav, osnov po kome domaćinstvo koristi stan u kojem se popisuje i da li se članovi domaćinstva bave sopstvenom poljoprivrednom proizvodnjom.

Kako je za RTS rekao direktor Republičkog zavoda za statistiku Miladin Kovačević sva ova pitanja su standardna i slede preporuke UN i Evrostata.

On je kazao najveća novina ovog popisa jeste elektronsko popisivanje.
– Popisivači idu sa računarima i u laptopima je aplikacija koju je izradio sam Zavod, to je proizvod domaće pameti, i to će mnogo da ubrza postupak, jer se preskaču operacije koje slede nakon popisa, a to je unos podataka“, naglašava Kovačević.

Koliko traje razgovor?

Sam razgovor sa popisivačem trebalo bi da traje oko 30-ak minuta mada to nije striktno određeno.

Na koja pitanja je odgovor obavezan a na koja nije?

Prema domaćim propisima učešće na Popisu je obavezno, odnosno građani bi morali da daju tačan odgovor na sva postavljena pitanja. Izuzetak su pitanja o nacionalnoj pripadnosti i veroispovest, na koja građani nisu dužni da daju odgovor.

Popisivači ne bi smeli da insistiraju na odgovorima na ova pitanja a ako to čine, zaprećene su novčane kazne do 50.000 dinara.

Ko nije obuhvaćen popisom?

Popisom jedino nije obuhvaćeno diplomatsko i vojno osoblje stranih država, kao ni članovi njihovih porodica koji sa njima borave u Republici Srbiji. Popisom se ne obuhvataju ni stanovi u vlasništvu stranih država

Šta ako nismo tu kad popisivač dođe?

Prema Zakonu o popisu, “ako popisivač u vreme Popisa ne zatekne u stanu lice koje se obuhvata Popisom… ostavlja pismeno obaveštenje da je to lice dužno da se najkasnije do 31. oktobra 2022. godine javi nadležnom organu radi davanja podataka u vezi s Popisom”.

Pomoćnik direktora Republičkog zavoda za statistiku Petar Korović rekao je za TV Pink da popisivač stan obilazi dva puta.

– Popisivač ako vas u prvom krugu obilaska ne nađe kod kuće, dolazi ponovo, a ako i tada ne zatekne nikoga ostavlja obaveštenje sa brojem kol centra kome se treba javiti. Onda sa popisivačem ugovorate termin kako bi izvršili svoju obavezu – rekao je Korović.

Koliko se kazne?

Građani koji odbiju da učestvuju u popisu, ili koji daju netačne i nepotpune odgovre po zakonu mogu biti novčano kažnjeni od 20.000 do 50.000 dinara.

Novčane kazne predviđene su i za popisivača (i druga lica koja su zadužena za poslove popisa) i to u iznosu od 30,000 do 50,000 ako ne obavljaju poslove popisa blagovremeno i na propisan način, ne vode računa o tačnosti upisa podataka i njihovoj tačnoj obradi, ne čuvaju kao tajnu sve podatke o popisanim licima.., i ako protivno volji lica obuhvaćenog Popisom zahtevaju da se to lice izjašnjava o nacionalnoj pripadnosti ili veroispovesti.

Kada se očekuju rezultati?

Preliminarni rezultati Popisa trebalo bi da budu dostupni u novembru, odnosno u roku od 30 dana od dana završetka popisivanja.

Što se tiče konačnih rezultata, oni se zajedno sa metapodacima i izveštajem o kvalitetu, u skladu sa kalendarom objavljivanja, objavljuju sukcesivno do 30. juna 2024. godine.

Kakvi rezultati se očekuju?

Pojedini demografi navode da bi rezultati ovog popisa mogli da pokažu da u Srbiji živi 700,000 ljudi manje nego 2011. godine.

Demograf Vladimir Nikitović, naučni savetnik Instituta društvenih nauka, kazao je za Danasa da ono što sigurno znamo jeste da na osnovu negativnog prirodnog priraštaja u Srbiji je pola miliona ljudi manje.

– Rezultati ovogodišnjeg popisa pokazaće da u Srbiji ima sigurno pola miliona ljudi manje nego 2011. godine. To je nešto što već znamo na osnovu vitalne statistike (podataka o umiranju i rađanju) koja se u kontinuitetu prati. Na ovaj broj možemo dodati između 100,000 i 200,000 ljudi koji nisu u zemlju godinu i duže dana. Međutim, i ako dođemo do toga da sada ima 700,000 manje stanovnika nego na prethodnom popisu, taj broj neće biti najdramatičniji podatak, mnogo će alarmantniji biti podaci o tome ko je podneo najveći teret depopulacije odnosno kako su određeni delovi Srbije izgubili ogroman broj stanovnika – rekao je Nikitović.

Ako bi se ispostavilo da u Srbiji sada živi 700,000 ljudi manje nego 2011, to bi značilo da zemlja ima najmanji broj stanovnika još od Drugog svetskog rata.

Nikitović ipak podseća da je Srbija u “depopulaciji već 20 godina, 30 godina smo u negativnom prirodnom priraštaju”.

– To su procesi koji se jako sporo menjaju i nastaviće se i narednih decenija – navodi Nikitović.