Povodom 20. marta, Nacionalnog dana borbe protiv raka dojke, treba naglasiti da Srbija zauzima neslavno drugo mesto po smrtnosti u Evropi od tog opakog oboljenja, koje je u našoj zemlji najrasprostranjenija maligna bolest u žena.
To je i prilika da sa ginekološkog aspekta osvetlimo principe rane detekcije i usmerenja pacijentkinja na adekvatne, složene dijagnostičke i terapeutske procedure, koje ne spadaju u domen ginekologa, a opet- ginekolog je jedini specijalista čiji je žena pacijent tokom celog života, koji sagledava ženski organizam u svoj njegovoj složenosti i najčešće lekar koji je prvi na lestvici koja omogućuje samu prevenciju oboljenja dojke.
Dojka je embiološki izdanak znojne žlezde (tj. derivat kože), koji je fiziološki pod direktnim uplivom polnih hormona i uspostavljanjem menstrualnih ciklusa izložen cikličnim promenama, koje su evolutivni proces sisara u pripremi funkcije dojke za eventualnu trudnoću i dojenje.
Prestankom reproduktivne funkcije, dojke ulaze u svoju involuciju, i postaju afunkcionalan organ. Upravo u tim hormonskim perturbacijama tokom reproduktivnog i postreproduktivnog perioda leži jedan od ključnih uzroka pojave tzv. displazija, a i premalignih i malignih promena u dojci.
Displastične promene počinju već u dvadesetim godinama i svaka od faza neusklađenosti estrogena i progesterona može dati fokalne (mestimične) ograničene, promene koje uglavnom daju osećaj napetosti i bolnosti i mogu se napipati kao dvodimenzionalna zadebljanja, bolno osetljiva, koja se javljaju nekoliko dana pred menstruaciju i traju (individualno) pet do 10 dana.
U drugoj fazi u razvoju displazije, koje ne moraju da se razviju kod svake žene koja ima gore navedene promene, dolazi do formiranja malih cisti do 1 cm, koje ne zahtevaju specijalan tretman,eventualno punkcionu evakuaciju i obavezan citološki pregled, radi iskuljučenja postojanja malignih ćelija. A u poslednjoj, trećoj fazi, kada nastaju trodimenzionalne ciste, isključenje malignog procesa je jako teško, i zahteva složene dijagnostičke postupke, poput ultrazvuka, dopler UZ, mamografije i interventnih dijagnostičkih postupaka-aspiracione citologije, punkcione biopsije incizione, ekscizione biopsije sa ex tempore analizom tj. brzom analizom neposredno uzetog uzorka tumora.
U našoj praksi su ove dijagnostičke metode vrlo sofisticirane i izvode se rutinski u svakodnevnoj praksi. I u ovom slučaju, ide se na individuaciju i personalizaciju poduhvata, uz prethodnu multidisciplinarnu, konzilijarnu obradu svake pacijentkinje.
Dužnost je svake žene da jednom godišnje uradi osnovnu preventivnu stvar,a to je palpatorni pregled dojke, prilikom sistematskog ginekološkog pregleda.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, ali i na X nalogu. Pretplatite se na PDF izdanje lista Danas.
