Fides podiže spomenik nemačkoj okupaciji

Pokušaji „pranja“ istorije nisu počeli sa predizbornom kampanjom, jer čim je desnica 2010. došla trijumfalno na vlast („revolucija u glasačkim kabinama“) preduzeti su potezi za rehabilitaciju režima Mikloša Hortija, šefa države između dva svetska rata. Da se podsetimo: dotični gospodin je došao na vlast nakon slamanja kratkotrajne sovjetske vladavine, zaveo beli teror, uveo prve antisemitske zakone („numerus clausus“ 1920) u Evropi, postao saveznik do poslednjeg trenutka Adolfa Hitlera, ničim izazvan napao je Sovjetski savez (Nemci nisu insistirali), gde je poginulo više od 100.000 mađarskih vojnika, napao je i Jugoslaviju, njegove trupe su izvršile progon, poznat kao Novosadska racija, bio je još uvek šef države kada je u Aušvic poslato više od 450.000 mađarskih državljana, koji su na svoju nesreću bili jevrejskog porekla.

Od 2010. Horti je sve prisutniji u javnom životu, što u formi spomenika, što u nazivima ulica, a najviše u pokušajima idejnog opravdavanja Hortija. Uz to, za razliku od prve vladavine sadašnjeg premijera Viktora Orbana (1998-2002), kada je idol-pisac bio najpoznatiji mađarski emigrant, Šandor Marai, prevođen na sve svetske jezike, pisac građanske orijentacije, koji je sa gađenjem pisao o pohlepnoj, tupoj mađarskoj desnici, sada su na redu autori koji su u svoje vreme bili najpoznatiji antisemiti, a uz to neki od njih su i osuđeni za zločine u ratu ili su bili aktivni učesnici fašističkih vlasti na kraju rata (Albert Vaš, Sesil Tormai, Jožef Njiro).

Institucionalizacija ovih stremljenja je osnivanje vladinog Instituta za istraživanje istorije Veritas, na čelu sa istoričarem sumnjive reputacije Šandorom Sakaljem. U svom prvom javnom nastupu nakon imenovanja, Sakalj je nazvao događaje iz 1942. godine (nekoliko hiljada Jevreja, koji su pobegli iz svojih već od Hitlera okupiranih zemalja u Mađarsku, mađarske vlasti su vagonirali i otpremili u Ukrajinu i predali ih nemačkim vlastima, koji su većinu njih likvidirali) običnom policijskom akcijom prema strancima bez važeće lične dokumentacije. Kao da vlasti nisu ni slutile da ih odvode u sigurnu smrt.

Vlada Viktora Orbana, međutim, ide i korak dalje. Pre nekoliko nedelja je donela odluku o podizanju spomenika na Trgu slobode, gde već stoji spomenik sovjetskim oslobodiocima. Novo obeležje jednog važnog momenta mađarske istorije biće posvećeno nemačkoj okupaciji (!). Time će biti materijalizovan stav iz novog ustava, prema kojem je Mađarska izgubila suverenitet 19. marta 1944. godine, a stekla ga je ponovo tek nakon promene režima. Tog dana 1944. nemačke su trupe ušle na teritoriju svog saveznika, najverovatnije da bi osigurali veći entuzijazam za otpor prodoru Crvene armije. Horti je ostao šef države, imenovao je premijere i u to vreme se događa organizovana deportacija nekoliko stotina hiljada Jevreja.

Međutim, prema tumačenju Fidesovih „istoričara“, zemlja je izgubila suverenitet neposredno pre deportacija. Znači: nije kriva, krivi su isključivo Nemci. Kao da je tada prisutni Ajhman (koji je usput bio prijatno iznenađen kooperativnošću mađarskih vlasti) sa nekoliko desetina saradnika mogao da izvede ovu akciju ogromnih razmera. Najnovija istraživanja kažu da je oko 200.000 mađarskih službenika radilo ne štedeći trud da bi poslalo u smrt svoje sudržavljane. To treba izbrisati iz istorije.

Na godišnjicu Holokausta bez Jevreja

Sve ovo bilo je već suviše i za Mažihis (savez jevrejskih organizacija u Mađarskoj), koji je postavio uslov vlastima da smeni pomenutog Sakalja sa mesta direktora Veritasa i da vlada odustane od podizanja spomenika na Trgu slobode. Negativan odgovor Orbanovog kabineta je primorao Mažihis da otkaže svoje učešće u obeležavanjima 70. godišnjice Holokausta. A bez njih bilo bi nakaradno održati te komemoracije. Ali ne i izbore.