Gde sve gradovi iz Srbije imaju „braću“: Prvi pobratim „stranac“ bio je Kursk, prijateljstva koja traju i duže od veka

Zrenjanin se, na primer, bratimio sa deset gradova, Subotica sa osam gradova, uglavnom iz regiona, dok Užice ima braću u 12 gradova u sedam država.

Niš je prvi dobio pobratima „stranca“ – bio je to Kursk, sa kojim takva vrsta saradnje počinje još 1920. godine. Od tada se Niš pobratimio sa još 16 gradova.

Zaječar ima četiri grada pobratima, a među prvima bila je Kutina iz Hrvatske. Kragujevac, takođe, ima bogatu pobratimsku vezu sa mnogim gradovima, a najudaljeniji među njima je američki Springfild – od Kragujevca je udaljen 8.393 kilometra.

Poslednjeg „brata“ Zrenjanin našao u Kini

Prvi zvaničan sporazum o saradnji Zrenjanina sa nekim gradom potpisan je 28. maja 1966. godine u češkim Teplicama, potom je oktobra iste godine ozvaničena saradnja sa mađarskom Bekeščabom, a naredne godine i s rumunskim Aradom.

Zrenjanin se bratimio sa deset gradova, prvi grad pobratim Zrenjanina su češke Teplice, pa mađarska Bekeščaba, rumunski Arad i Temišvar, Travnik, Laktaši, Trebinje i Bijeljina, bugarska Bela Slatina, zatim ruski gradovi Noginsk i Uhta, pa Đula, Hrnjak u Hrvatskoj, Štrpce na Kosovu a poslednji na tom spisku je kineski grad Jentaj, pokrajina Šandong.

Sa ovim kineskim gradom, odakle dolazi kompanija Linglong, Zrenjanin je ozvaničio saradnju i sporazum o tome potpisan je 6. decembra 2021. godine u Novom Sadu.

Gradonačelnik Zrenjanina nije imao dilemu da će „saradnja sa našim prijateljima iz Kine doneti nove mogućnosti i razvojne perspektive Zrenjaninu“.

„Iako se po veličini, broju stanovnika i ekonomskim parametrima ne možemo porediti sa velikim kineskim gradom, uveren sam da Zrenjanin ima šta da ponudi Jentaju u kulturi, sportu, ekonomiji“, smatra gradonačelnik Zrenjanina Simo Salapura.

Subotica: Bratski gradovi iz regiona

Subotica ima ukupno osam bratskih gradova, pretežno iz zemalja regiona, odnosno iz Mađarske, Rumunije, Slovačke, Češke, Hrvatske i Belorusije.

Kako je navedeno na zvaničnom sajtu Grada Subotice, prvi grad s kojim je potpisan Sporazum o saradnji bratskih gradova je Segedin iz Mađarske, još 17. juna 1966, a koji je obnovljen 3. oktobra 2003. godine, nakon što je konstatovano da su odnosi stvoreni pre više decenija za oba grada bili korisni i plodotvorni.

Osim Segedina, iz susedne Mađarske bratski gradovi Subotice su još i Erd od 2010. i Kiškunhalaš od 2016. godine.

Od 1994. godine Subotica ima bratsku saradnju sa Sekeljudvarheljom iz Rumunije, a od 16. jula 1996. godine sa gradovima Dunajska Streda iz Slovačke i Olomouc iz Češke.

Kada je u pitanju Hrvatska, Subotica ima bratsku saradnju sa Osijekom od jula 2010. godine, a od aprila 2015. godine i sa Brestom iz Belorusije.

Užice: Braću našli u 12 gradova iz sedam država

Užice se, za poslednjh šezdesetak godina, zbratimilo sa 12 gradova u zemlji i inostranstvu, koji se međusobno razlikuju po broju stanovnika, stepenu ekonomske razvijenosti i drugim odlikama.

Na tom spisku su Ljutomer (Slovenija), Kasino (Italija), Verija (Grčka), Harbin (Kina), Veles (Severna Makedonija) i Kirjat Šmona (Izrael).

Užice je zbratimnjeno i sa Beogradom, Smederevom, Ljubovijom (Soko Gradom), Šapcem i Kladovom, gradovima koji su iste godine (1867) oslobođeni od Turaka, odnosno kada su Turci predali ključeve tih gradova knezu Mihailu Obrenoviću. Povelja o bratimjenju je potpisana u Užicu, 1996. godine.

Po preporuci Vlade Srbije o uspostavljanju saradnje gradova u Srbiji sa gradovima na Kosovu i Metohiji, Užice je, 2013. takvu vezu uspostavilo sa Kosovskom Mitrovicom.

Povod za bratimljenje sa Ljutomerom 1974. bila je činjenica da je Srbija 1941, početkom Drugog svetskog rata, prihvatila veliki broj izbeglica iz Slovenije, a nakon 2000. godine saradnja i međusobne posete privrednika oba rada su intenzivrane.

Sa Kurskom, saradnja je počela 1967, povodom 50 godina Oktobarske revolucije, a sa Kasinom 1980. i to na inicijatvu države, u okviru regionalne saradnje sa italijanskom regijom Lacio.

Sedamdesetih godina prošlog veka, odlukom tadašnje jugoslovenske vlasti, zbratimili su se svi gradovi koji su nazivima imali Titovo ime, pa su takvu saradnju uspostavili Užice i Veles.

Na incijativu pravoslavnih sveštenika, Užice se, 2013. pobratimilo sa Verijom, a Kirjat Šmona i Užice su pobratimi od 1991. godine. Krajem 2018. godine, grad se pobratimio i sa Harbinom, koji broji više od 10 miliona stanovnika.

Saradnju je, tri godine ranije, pokrenula Linda Vong, predsednica kineske Jihao grupe sa kojom je kontakt uspostavio Nikola Selaković, rođen u Užicu, koji je u to veme bio ministar pravde i inicirao posetu kineskih privrednika gradu. Linda Vong je, prethodno, donirala Užicu 340.000 evra za završetak vrtića u naselju Pora, koji je poneo naziv „Jiahi mama Vong“ po njoj i njenoj grupaciji, jer je deca u Kini, zbog njenog humanitarnog rada, zovu „Mama Vong“.

Ulica u kojoj se nalazi vrtić nazvana je Harbinska, a u njegovoj blizini je otvoren i Park pijateljstva. Lindi Vong je, 2016. godine, uručeno najveće javno priznanje Užica – Povelja grada, a naredne i specijalna medalja grada.

„Svaka saradnja sa zbratimljenim gradovima nosi sa sobom neku osobenost, a najintenzivnija je sa Ljutomerom, Velesom, Kurskom i Verijom“, kaže za Danas Branislav Mitrović, predsednik Skupštine grada.

Osim uspostavljanja saradnje u privredi, turizmu, kulturi i obrazvanju, dodaje Mitrović, „dragocena je razmena iskustava sa tim gradovima o tome na koji način su rešili svoje komunalne i druge probleme“.

Niš prvi dobio pobratima „stranca“, najviše gradova iz Rusije

Grad Niš se od 1920. pobratimio sa 17 stranih gradova i opština, izveštavaju lokalni mediji. Prema dostupnim podacima, prvo bratimljenje bilo je sa ruskom gradom Kurskom (Ruska Federacija), 1920. godine, a poslednje sa egipatskim leovalištem Šarm El Šeikom (Egipat), 2022.

Bratimljenje sa Kurskom na početku prošlog veka smatra se najstarijih bratimljenja jednog srpskog grada sa drugim. Najveći broj bratimljenja Niš je imao sa ruskim gradovima i opštinama- četiri, a potom sa grčkim i bugarskim – po dva.

Ovaj grad se bratimio i sa gradovima u Norveškoj, Kini, Francuskoj, Belorusiji, Danskoj, Švedskoj, Norveškoj, Izraelu i Slovačkoj.
Odluku o uspostavljanju saradnje sa jedinicom lokalne samouprave druge države, pod kojom se podrazumeva i bratimljenje, donosi Skupština grada, uz saglasnost Vlade Srbije.

Pojedini niški gradonačelnici upozoravali su da je tačno da bratimljenje predstavlja šansu za uspostavljanje različitih kontakata, ali da od njega ne treba previše očekivati jer sa nekima od gradova – pobratima do saradnje nije ni došlo.

Sa Šarm El Šejkom Niš je zaključio sporazum o saradnji i bratimljenju u maju prošle godine, a sa gradom Slivenom iz Bugarske “bratski odnosi” zuspostavljeni su u septembru 2019. godine.

Sa kineskim gradom Handžo Niš je uspostavio bratsku saradnju krajem 2018, a u junu iste godine uspostavljeni su identični odnosi i sa grčkom opštinom Seres. Sporazum o partnerstvu u novembru 2017. zaključen je i sa gradom Arlom i Savetom departmana Žirond (Francuska).

Sa ruskim gradom Kaluga Niš je sporazum o saradnji potpisao u avgustu 2017, a tri godine ranije, u junu 2014, sa još jednim ruskim gradom, Belgorodom, u oblasti stambeno- komunalnih usluga, urbanističkog planiranja, lokalnog ekonomskog razvoja, industrije i tehnologije, kulture, obrazovanja, informacionog sistema, turizma i sporta.

U julu 2015. potpisan je Sporazum o uspostavljanju pobratimskih veza između Niša i grada Vitepska, u Belorusiji. od 2010, sa Arhusom postoji Protokol o bratimljenju, a pre toga Niš ima saradnju sa gradom Vekšo, sa Kurskom, Saltdal Komune iz Norveške, Košicama, sa grčkom Glifadom, Velikim Trnovom, Berševa iz Izraela.

Najstarije bratimljenje Niša datira iz 1920. godine, opet sa ruskim gradom Kursk. Tada je u Niš, a nakon Oktobarske revolucije, sa ruskim monasima stigla i “čudotvorna ikona” Majke Božije, takozvana Bogorodica „Kurskaja“.
Ona je izvučena iz spaljenog manastira u okolini grada Kurska, a dolaskom u Kraljevinu SHS i grad Niš smatrana je spašenom.

Zaječar braću našao u Sloveniji, Hrvatskoj i Italiji

Grad Zaječar je pobratimljen sa Kutinom iz Hrvatske, Tržičom iz Slovenije, Monfalkoneom iz Italije i Novim Kneževcem iz Srbije.
Kako je za Danas kazao bivši predsednik opštine Zaječar Nebojša Simeonović, glavni razlog bratimljenja Zaječara i Kutine je Narodni heroj Milenko Brković Crni koji je rođen u selu Brinjani kod Kutine, a koga je maja 1941. godine Pokrajinski komitet KPJ za Srbiju postavio za sekretara komiteta KPJ za Zaječar.

Neka prijateljstva su se zadržala do danas, a prošle godine avgusta meseca u Velikom Izvoru kod Zaječara, iz Osekova je došla delegacija da se obnove pokidane veze, i da se prijatelji vide nakon dugog perioda.

Poznata je i saradnja Zaječara sa Novim Kneževcem, gde su ova dva grada imala bratsku saradnju u mnogim oblastima.

Zaječar i Tržič u Sloveniji su imali osamdesetih godina dobru saradnju, ali razlog bratimljenja nije poznat. Prijateljstvo traje 43 godine, a 2019. godine je delegacija Zaječara posetila ovaj grad u Sloveniji.

Prijateljstvo traje 43 godine, a 2019. godine je delegacija Zaječara posetila ovaj grad u Sloveniji.

Zaječar je grad pobratim i sa italijanskim gradom Monfalkone, čiji je tadašnji gradonačelnik Picolito proglašen i za počasnog građanina grada Zaječara. Bratimljenje se svelo na protokolarne posete. Pokušana je privredna saradnja, ali se sve završilo otvaranjem butika sa garderobom iz Italije. Kada je Ničić 2013. godine, poražen na izborima, ubrzo je i pomenuti butik prestao sa radom.

Novi Pazar: Od Jagodine preko Bosfora do Afrike

Bratimljenje Novog Pazara sa gradovima u zemlji, regionu i svetu, aktuelno je u poslednje dve decenije. a prema podacima gradske Službe za skupštinske poslove, na spisku se nalazi 10 gradova pobratima.

Najviše, šest, ih je iz Turske, jer je u toj zemlji brojna sandžačka dijaspora. Ova godina počela je potpisivanjem sporazuma o bratimljenju sa turskim gradom Bursa.

Dva meseca kasnije, bratimljenje je prošireno na Zakavkazije, na grad Šuše u Azerbejdžanu. Novost za novopazarsku javnost je da je, ove godine, bratski grad postao i Karataj u Turskoj, a od prošle godine „u rodbinskoj vezi“ sa Novim Pazarom je i Damijet u Egiptu.
Prvi na spisku bratskih gradova u Turskoj, 2011. našao se Kodželi. Sledeće godine, taj status dobili su Jalova i istambulska opština Bajrampaša i 2019. Konja.

Od gradova u zemlji, 2013. godine „pobratim“ je postala Jagodina, a iz regiona, od 2017. traje pobratimstvo sa Goraždem iz BiH.

Početkom godine, najavljeno je bratimljenje sa dva grada u Sloveniji. Posle toga, nove adrese biće gradovi u Zapadnoj Evropi, u kojima živi mnogo ljudi poreklom iz ovog kraja.

Kragujevac: Od večnih pobratimstava do onih „zaleđenih – odleđenih”

Povelje o bratimljenju Grad Kragujevac ima sa 11 gradova. Prvi takav dokument Kragujevčani su potpisali još davne 1967. godine sa francuskim gradom Siren. Tim činom Kragujevac se priključio Svetskoj federaciji gradova blizanaca pod pokroviteljstvom Ujedinjenih nacija.

Saradnja sa Sirenom bila je prekinuta u periodu od 1992. do 1997. godine zbog odluke ovog francuskog grada da, u periodu sankcija prema Srbiji, suspendije Povelju. Kontakti i saradnja su nastavljeni nakon promene vlasti u Srbiji 2000. godine.

Jedna od centralnih gradskih Ulica i danas nosi ime Grada Sirena, koje nije menjano ni za vreme sankcija i zamrzavanja odnosa što nije sudbina „koja je zadesila” pobratimsku Karlovačku ulicu.

Zbog višegodišnje veoma intenzivne saradnje koju je Kragujevac ostvarivao sa rumunskim gradom Piteštijem 1971. godine je zaključen Protokol o saradnji koji je, nakon 30 godina prerastao u bratimljenje.

Iste, 1971. obavljeno je bratimljenje sa poljskim gradom Bidgošćem, a šest godina kasnije je potpisan i Protokol o saradnji sa drugim poljskim gradom Bijelsko Bjala. Kragujevac i Bjelsko Bjala zvanično su postali i pobratimi tačno četvrt veka kasnije 2002. godine.

Povelja o bratimljenja sa Fočom potpisana je 1975. godine a iz tog perioda zajedničke države, bratstva i jedinstva potiču pobratimski odnosi sa Karlovcem, Splitom i Ohridom.

Na inicijativu američkog grada Springfild u Kragujevcu je 16. jula 2002. godine potpisana povelja sa ovim mestom u SAD o bratimljenju. Pošto u Americi postoji na desetine mesta sa ovim imenom Kragujevčani su se šalili na račun ovog pobratimstva „da su sada pobratmi sa rodnim gradom porodice Simpson”.

Inače, Springfild iz SAD je i najdalji pobratimski grad od Kragujevca udaljen čitavih 8.393 kilometra.

Višegodišnja uspešna saradnja i prijateljstvo sa italijanskim gradom Ređo Emilija potvrđeni su Poveljom o bratimljenju 2004. godine. Pobratim Kragujevca je i grad Mogilev iz Belorusije, a sa njihovim glavnim gradom Minskom uspostavljeni su prijateljski odnosi i saradnja.
Pored ovih gradova,na osnovu potpisanih protokola, ugovora, sporazuma i memoranduma Kragujevac sarađuje sa još 25 gradova u svetu.