Foto: Z.S.M.U okviru proslavljanja Dana državnosti – Sretenja u Konaku kneza Mihaila Narodnog muzeja u Kragujevcu otvorena je u sredu, 16. februara izložba „Građevine prestonog Kragujevca (1818 – 1841).” Izložbu je priredio Zavod za zaštitu spomenika kulture Kragujevac, u saradnji sa Narodnim muzejom Kragujevac, a pod pokroviteljstvom Grada Kragujevca.
Na 14 izložbenih panoa prikazane su 22 najznačajnije građevine iz prestonog perioda Kragujevca.
– Danas je, na žalost, od ovih objekata iz Miloševog vremena ostala samo četvrtina. Zato je i bio cilj da se tačno odrede lokalcije na kojem su one postojale u 19. veku, kaže Nenad Karamijalković, direktor Zavoda za zaštitu spomenika kulture Kragujevac.
U šestomesečnom radu i istraživanju na ovoj postavci etnolozi, konzervtatori, arhitekte i istoričari umetnosti iz kragujevačkog Zavoda proučavali su detaljno građu koja se, najvećim delom nalazi se u Arhivu Srbije jer je Knjaževska kancelarija bila centralna državna ustanova, kao i mnajim delom u arhivima Jugoslavije i Šumadije.
– Uspeli smo da lociramo 21 tačnu lokaciju prestoničkih građevina a jedina za koju se i dalje ne zna sa sigurnošću gde se nalazila je zdanje Suda opštenarodnog srpskog, navodi on, dodajući da slavni Milan Đ. Milićević piše da je ova zgrada bila na prostoru prvobitne kragujevačke Cigan male, naselja još iz osmanskog vremena koju je knez Miloš preselio na prostor Batal džamije i Muselimovog konaka – prostor kod današnje fonrane u centru grada.
Po Karamijalkoviću je zanimljivo i to da je baš ta Batal džamija bila prva poznata pravoslavna crkva u Kragujevcu za vreme habzburške uprave u prvoj polovini 18. veka i Mlatišuminog Šanca Kragujevac.
Tokom osmanskog perioda vladavine dugog skoro tri i po veka u arhitekturi Kragujevca je potpuno bio zastupljen tursko-istočnjački stil gradnje.
– Sa obnovom državnosti dolazi do spoja izvornog balkanskog i tog orijentalnog stila, a onda pred kraj Miloševe i početkom prve vladavine kneza Mihaila Obrenovića krajem četvrte decenije 19. veka dolazi polako do pojave uticaje evropskog stila granje, navodi on.
Tako se u Kragujevcu 1837. godine gradi Gospodar Jevremov konak koji upravo pripada tom arhitekstonskom stilu i grad polako počinje da se „približava” Evropi.
Na postavci su prikazana zdanja i lokacije: dvora kneza Miloša, drvene ćuprije i tabakane, Muselimov konak i Batal džamija, kuća Petra Todorovića u kojoj je bila smeštena prva Gimnazija u Srbiji, Gospodar Jevremov konak – kasnje sresko načelstvo koja više ne postoje.
Prikazana su i građevine poput Stare Miloševe crkve, Tartar konak i kuće znamenitih ličnosti, primeri narodne arhitekture koje se danas nalaze mahom u Ulici Svetozara Markovića.
Izložba će biti otvorena narednih mesec dana.
Četiri godine čekanja na info table
Kako se arhitekstonsko nasleđe prestonog Kragujevca ne bi zaboravilo Zavod za zaštitu sponeika kulture Kragujevac još pre četiri godine pokrenuo je inicijativu za postavljanje info tabli o lokacijama i istorijatu gde su se ova zdanja nalazila.
Table, sa dvojezičnim natpisima, po Karamijalkoviću „iz raznih birokratskih razloga još nisu postavljene” i ako je ova inicijativa pokrenuta pre četiri godine. Po informacijama koje on ima i po usvajanju novih Komunlanih uredbi Grada Kragujevca direktor Zavoda se nada da će table za turiste ali i same Kragujevčane biti postavljene početkom narednog meseca.
Više vesti iz ovog grada čitajte na jednom posebnom linku.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, ali i na X nalogu. Pretplatite se na PDF izdanje lista Danas.
