Igra prestola na Balkanu

Mada su najčešće skrajnute u pozadinu velikih zbivanja, retke pripadnice slabijeg pola, kako pokazuje istorija, potvrđuju pravilo da na vlast nisu imune ni žene. O jednoj takvoj, kojoj su život određivali češće drugi, nego ona sama pripoveda Damjan Stevkić u tetralogiji posvećenoj Irini, nepostojećoj kćerki poslednjeg srpskog cara Stefana Uroša, koji nema poroda i sa čijom se smrti ugasila dinastija Nemanjića. Prva dva romana, Irina I (Buđenje kraljice) i Irina II (Krv i pepeo), objavljena su prošle, a ove godine izašla su još dva Irina III (Na raskršću vremena) i Irina IV (Poslednje uporište) – sve u izdanju Prime.

Žanrovski, romane o Irini mogli bi da smestimo u istorijske, u tragovima naslonjene na istorijsku Irinu iliti Prokletu Jerinu, sa elementima postmodernističkog revizionizma i falsifikovanja bitnih istorijskih činjenica radi kreiranja autentičnog umetničkog sveta. Ne bi doduše nimalo pogrešili i ako bi ih svrstali u trilere budući da svaki odlikuje dramatičan početak, vrlo komplikovan zaplet i efektna završnica.

Ova balkanska verzija Igre prestola obrađuje jedan od najdramatičnijih perioda u srpskoj srednjevekovnoj istoriji, sadrži veliki broj likova koji čitaoci i s oskudnim znanjem istorije poznaju i koje će lako pamtiti, bez obzira na fikcionalnu i dramsku obradu likova. Pisani su mešavinom arhaičnog i modernog govornog jezika i autor uprkos žanru, koristi veliki broj modernih književnih stilova i tehnika, koristeći i dostignuća feminističkog, postmodernističkog, postkolonijalnog i drugih pristupa, koji doprinose višeslojnosti romana i posebnom tonu koji ih karakteriše.

Romani o Irini imaju sve elemente modernog trilera i ujedno obrađuju vrlo ozbiljne teme koje su karakteristične za taj istorijski period, počev od religioznih i pitanja položaja žena i instrumentalizacije njihovog tela, pa sve do političkih previranja i borbe za vlast koja je karakteristična za vreme neposredno pred Kosovski boj, u koje je smeštena radnja. I sve to kroz autentičan i širok dijapazon likova, od Miloša Obilića i kneza Lazara, preko Vuka Brankovića i Marka Mrnjavčevića, do ugarskog kralja Zigmunda, rimskog pape Klimenta VII, Patrijarha srpskog i vizantijskog i turskog sultana Murata, kao i one nastale u mašti autora.

Romani o Irini predstavljaju i istraživanje ženske senzualnosti koja se instrumentalizuje, koristi u svrhu osvajanja moći i istražuju psihološke posledice takvog poduhvata. Irina je uvek u središtu priče, ona je ta preko koje se prelamaju svi uticaji, nasilje, želje i ambicije, prevashodno muškaraca u njenom životu. Irina kao središte, kao simbol Prirode, sve to okuplja na jednom mestu, analizira i upija, ali i trpi strahovite posledice koje ovi romani teže da predstave na adekvatan i sveobuhvatan način.