Na predlog uprave Muzeja Кrajine, pre ravno 71 godinu, 8. marta 1952. godine kao posebna institucija, odlukom Narodnog odbora grada Negotina, osnovana je Gradska državna arhiva, današnji Istorijski arhiv u Negotinu. U proteklih sedam decenija arhiv je menjao imena, ali se sve vreme bavi zaštitom arhivske građe i registraturskog materijala. Ukupna količine građe u arhivu iznosi više od 1500 metara.
Odluku Narodnog odbora grada Negotina krajem juna iste godine potvrdio je Savet za prosvetu, nauku i kulturu NR Srbije donoseći rešenje po kome se “Za područje rada novoosnovane Gradske državne arhive u Negotinu određuje područje srezova krajinskog, ključkog i porečkog, koji se u tom cilju odvajaju od dosadašnjeg područja Gradske državne arhive u Zaječaru“.
Negotinski arhiv je do 1959. godine nosio naziv Državni istorijski arhiv Negotin, a narednih šest, dakle do 1965. bio je Istorijski arhiv sreza Negotin.
Do 1996. godine ova ustanova menjala je još nekoliko puta ime, bio je Istorijski arhiv sreza Zaječar – Negotin, Istorijski arhiv Negotin, pa Istorijski arhiv Кrajine, Poreča i Кljuča u Negotinu, da bi od avgusta 1996. godine vratio naziv Istorijski arhiv Negotin.
Pripajanjem arhivskog odeljenja u Boru 1996. godine, kako objašnjavaju u negotinskom arhivu, došlo je do proširenja teritorijalne nadležnosti pa je on danas nadležan za opštine Negotin, Кladovo, Majdanpek i Bor.
Od osnivanja do danas Istorijski arhiv u Negotinu bavi se zaštitom arhivske građe i registraturskog materijala, pored dokumenata koji se čuvaju u sklopu arhivskih fondova i zbirki, evidentira i podatke o stvaraocima i imaocima građe van Arhiva, u registraturama.
Nadležni kažu da ukupna količina građe u arhivu iznosi 1.500 metara. Mikrofilmovane su Crkvene matične knjige (133) i digitalizovano je 70 procenata ovih knjiga koje su kategorisane kao kulturno dobro od izuzetnog značaja.
U najznačajnije arhivske fondove ubrajaju se fondovi okružnih i sreskih načelstava, varoških i seoskih opština, okružnih i sreskih sudova, prosvetnih ustanova, privrednih preduzeća i raznih udruženja.
Fondovi ,,Načelstvo okruga Кrajinskog – Negotin 1839-1924ˮ, ,,Okružni sud Negotin 1839-1944ˮ i ,,Okružni odbor zanatskih udruženja – Negotin 1921-1947ˮ proglašeni su kulturnim dobrom od izuzetnog značaja.
U arhivsku građu od izuzetnog značaja svrstane su i crkvene matične knjige za period od 1837. do 1906. godine koje se čuvaju u Negotinu (133) i Boru (32).
Ovde se brinu i o kulturnim dobrima od velikog značaja kao što su na primer RTB Francusko društvo Borskih rudnika, Koncesija „Sveti Đorđe”, Šihtane knjige RTB Bor, 1908−1944. i Zbirka fotografija Francuskog društva Borskih rudnika, Koncesija „Sveti Đorđe”, Bor, ali i Spisak regruta iz 1860. godine.
-Nesumnjivo je reč o najvažnijoj ustanovi za hroničare i istoričare koji se bave ovdašnjom lokalnom istorijom – kaže Miloš Petrović, master istoričar autor fejsbuk stranice Upoznajte Borski okrug koja obiluje brojnim interesantnim i ne dovoljno poznatim detaljima lokalne istorije.
Mladi istoričar podseća, da uz mnogobrojne arhivske fondove, važan deo negotinskog arhiva čine zbirke.
– Među njima su zbirke fotografija, ali i zbirke mikrofilmova, zbirke štambilja i pečata, zbirke memoarske građe, zbirke plakata, zbirke rukopisnih hronika, zbirke arhivalija i druge –navodi Petrović.
Osim što čuva arhivsku građu, ova ustanova se bavi i izdavačkom delatnošću i do sada je objavljeno stotinak knjiga i drugih publikacija iz oblasti istoriografije, a od 1988. izlazi časopis”Baštinik”.
-Naš je zadatak da, kao objektivni i nepristrasni hroničari istorije, javnosti iznesemo potpunu istinu o raznim događajima koji su se desili u prošlosti, na osnovu verodostojnih istorijskih dokumenata, tj. arhivske građe, koju posedujemo, a čitaocima prepustimo da sami izvedu zaključke i donesu svoj sud o tome. Samo onda će zadatak Arhiva, kao vernog čuvara istorijske istine, biti u potpunosti ostvaren – objašnjavaju u ovoj ustanovi.
Istorijski arhiv u Negotinu predstavlja svoj rad javnosti promocijom svojih izdanja i to ne samo u Negotinu.
Organizuje i izložbe, kao što je aktulna „Crkve brvnare Eparhije timočke – zapisi u drvetu i kamenu“ likovnog umetnika fotografije Stanka Kostića u Zaječaru, realizovana u saradnji sa Istorijskim arhivom “Timpčke krajine” Zaječar.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, ali i na X nalogu. Pretplatite se na PDF izdanje lista Danas.