Foto: PromoRukopis naslovljen “Moj Pazar, moji ljudi, moje uspomene” (“Bošnjačko nacionalno vijeće”) kojim Asim Nikšić vodi čitaoca kroz Pazarsku čaršiju i upoznaje sa njegovim ljudima i uspomenama, vredan je zapis koji ostaje kao trajni poklon i svedočanstvo o “Tijesnoj čaršiji”.
Nije ta čaršija samo uska ulica u centru grada, sa čije su leve i desne strane bili poredani dućani, već je to uzor jedne epohe, i duša jednog grada koji je vekovima opastajao sa svim manama i mahalama koje su ga grlile, sa ljudima koji su odlazili i prolazili “Stambolskim drumom” i “Prvomajskom ulicom”, kao i onim uskim sokacima na koje autor ove monografije podseća, a čija izvorna imena mladi ne pamte. Zato je “tijesna čaršija” u poimanju potpisnika ovih redova celo jedno prostrasntvo, u kojem je smeštena jedan grad i u njemu jedan čovek.
U svakodnevnoj situaciji, većina ličnih i porodičnih narativa priča se u delovima, aluzijama, anegdotama, ličnim iskustvima, lokalnim legendama, kad god se ukaže prilika. Priče iz prošlosti se pričaju iz perspektive sadašnjosti koja s promenila tokom godina i koja definiše nov odnos prema prošlosti.
U kultnom jugoslovenskom filmu “Sabirni centar” radnja se odvija uspostavljanjem veze između živih i mrtvih, i mrtve vraća u svet živih, ali svet živih nije više onakav kakvim ga mrtvi pamte i kakvim su ga ostavili svojim odlaskom.
U jednoj filmskoj replici sabija se celi užas čovekovog postojanja, to je ona po kojoj mrtvi umiru dva puta.
Prvi put to se događa dok su nam sećana svježa, pa pamtimo likove, priče, gledamo požutele fotografije i sjećamo se.
Drugi put to biva kad u sjećanjima svojih najmilijih nestajemo, ta je smrt, kažu – najteža. Sećanje je upravo stanje koje nam potvrđuje da smo živi, a dok se sećamo i sam život ima smisao.
Zato je rukopis ove knjige sećanje jednog živog čoveka na jedan grad, njegove ljude i uspomene.
Upravo je u naslovu monografije sabrana celokupna unutrašnja potreba autora da pripremi objavljeni rukopis, a koja se oslanja na tri snažna podupirača: grad, ljude i uspomene.
I autor nam već u naslovu skromno poručuje da život jednog čoveka čini mesto odakle je, ljudi sa kojima druguje i uspomene koje iz toga proisteknu.
Dosad nije zabeleženo da je neko na ovakav način detaljno pristupio obradi obimne, pre svega, usmene građe, fotografija, analizi svojih i tuđih priča o gradu, njegovim ljudima, mahalama, dućanima, industrijalizaciji i različitim urbanističkim i građevinskim promenama kroz koje je grad ubrzano prolazio i vidno se menjao.
Zapravo, ovo je priča o gradu koji je nekad postojao, o vremenu koje autoru teksta nije poznato iz ličnog iskustva, o mestu koje kao da postoji samo u pričama iz “Hiljadu i jedne noći”.
O jednoj takvoj čaršiji ostavlja se zapis – za sećanje i priču. To je čaršija kroz koju prolazi pazarski jaz, reka Raška, mesto puno vodenica, ćuprija, pitke vode, mehana, hanova, hotela, pazarskih selamluka, bogomolja i krsta i polumeseca, iščezlih zanata, ćulahdžija, bozadžija, kovača, šporedžija, sćerdžija i slastičara, aga, begova, hafiza i muhadžira. I zato će pazarska čaršija živeti jer je ovom monografijom njen život postao besmrtan.
Zapis koji ostavlja neumorni beležnik iz pazarske kasabe od neprocenjivog je značaja za one koji u ovom gradu pronalaze inspiraciju u pokušaju da opišu autentični i svakodnevni život pazarskog čoveka.
Rukopis ove monografije lična je priča jednostavnog jezika koja u sadržaju ima toliko detalja, pa čitajući čovek pomisli, kako je onaj koji priča star koliko i grad.
Ima istine u tome. Ona se očituje i oseća na svakoj stranici ovog rukopisa, jer je čista emocija zvana – ljubav. I više od pet vekova traje uzajamno ašikovanje Asim Nikšića i grada Novog Pazara.
Iz njegovih sećanja i ličnih fotografija koje je sam pravio ostaju važni vizuelni artefakti o gradu koji je nekad imao tijesnu čaršiju i čistiju dušu.
Ovo je prva priređena hrestomatija u kojoj su sabrane sve važne lekcije o jednom gradu i njen značaj za buduće iščitavanje i upoznavanje sa jednom drugačijom ličnom i ljudskom istorijom grada je nemerljiva. Ljudi sa margine koji su bili zaštitno lice Novog Pazara u fokusu je Nikšićevog zapisa.
Novi Pazar je grad i prostor koji pulsira tafrom njegovih stanovnika i havom koja ga okružuje, jer jedino oni čine njegovu istinsku istoriju i grade čaršijski mit i status.
Ako je verovati tezi da je čovekovo postojanje isto što i dostojanstvo, koje u svojem značenju ukazuje na ponos, ugled, uvažavanje, poštovanje, ovim se rukopisom i odabirom Novog Pazara za glavnog junaka, autor potpuno odužio svima i zadužio sve buduće generacije koje budu živele u jednom drugom i drugačijem Novom Pazaru. Svaki bi grad na kugli zemaljskoj mogao imati ovakvu knjigu, ali samo je jednu ovakvu mogao da priredi Asim Nikšić.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, ali i na X nalogu. Pretplatite se na PDF izdanje lista Danas.
