Jugoslovenski iseljenici u Americi: Sportisti, poslanici i milioneri

Vreme piše o jugoslovenskim iseljenicima u Americi. Reportaža pod naslovom “U Americi živi blizu milion Jugoslovena” donosi priče o Jugoslovenima koji su u ovoj državi potražili srećniji život nakon Prvog svetskog rata.

Pa se tako kaže da su u Americi Jugosloveni poznati po mnogo čemu. Ima ih u parlamentima saveznih država, uspešni su sportisti a oni koji su uspeli da zarade milione uglavnom su poreklom Bokeljci.

“Brojno su najjači Hrvati, zatim Slovenci pa tek onda Srbi, kojih ima oko 125.000. Među njima Srbi iz predratne Srbije predstavljaju procenat od nepunih 3 odsto. Ostali su iz Like, Hercegovine, Boke, Crne Gore i nešto iz Vojvodine. Zanimljivo je ipak da Srbi imaju jednu crkvu više od Hrvata, i imaju dva dnevna lista, dok Hrvati samo jedan”, navodi Vreme.

U opširnom tekstu o tadašnjim “gastarbajterima” Vreme dodaje da su se na prste ruku mogli izbrojati naši ljudi koji su napravili velike pare u Americi.

“Iako brojno najslabiji, Srbi stoje na prvom mestu u pogledu bogatstva. I to Bokeljci. Najimućniji Jugosloven bio je Vaso Ćutković, rodom iz Risna”, piše ovaj list.

Iako naseljeni širom ove države, američki grad sa najviše Jugoslovena jeste Pitsburg, zatim Ohajo i Čikago. Srpski centar jeste mala varoš Geri, a Slovenci su najbrojniji u Kvivlendu.

Vreme putujući kroz Sandžak donosi reportažu o ciganskom plemenu Gebelji koje je, kako se navodi, poznato po surovosti. Za Gebelje se tvrdi da svoje starce, kada obole i nisu u stanju da prate čerge, ubijaju ili ih teraju da to učine sami, a belu decu kradu i od njih čine bogalje koje će kasnije koristiti za prosjačenje.

“Gebelji nemaju vere. Imaju većinom srpska imena, a verske običaje ukoliko ih imaju primili su od Turaka. Imaju i svoje dane veselja i slave, koji su skoro uvek svršavaju krvoproloćima. Sva krvoprolića dolaze zbog devojaka koje se kupuju i otimaju,“ navodi se u reportaži.

Celokupno izdanje može da se čita na linku Narodne biblioteke.

Pravda je naslovnu stranu 21. avgusta 1938. godine posvetila govoru američkog predsednika Ruzvelta. Govoreći o američkoj neutralnosti, Ruzvelt je nagovestio kraj te politike i obrazovanje političke saradnje sa evropskim silama, Engleskom i Francuskom.

Kako će izgledati elegantne dame jeseni 1938. godine, analizira Pravda. Razmatrajući trendove koji dolaze iz centra visoke mode, Pariza, ovaj list damama prenosi savete pariških modnih diktatora kako se obući svakog dana u nedelji uvodeći novo pravilo – svaki dan druga haljina.

Celokupno izdanje može da se čita na linku Narodne biblioteke.

List Danas svakoga dana prelistava glavne vesti na današnji dan pre 80 godina, tačnije 1938. godine. Predmet analize su dnevni listovi Vreme i Pravda, koji danas ne postoje. Ideja jeste da se čitaoci vrate u prošlost, da sa vremenske distance vide kako su izgledale vesti, ali i kako su novinari, pa i sami sugrađani, razmišljali u Srbiji u turbulentnom periodu između dva rata i pred sam početak Drugog svetskog rata. Pored političkih vesti, objavljivaćemo i društvene, ekonomske, ali i vesti iz domena zabave i sporta.

Projekat je realizovan u saradnji i uz materijal iz digitalne arhive Narodne biblioteke Srbije i Univerzitetske biblioteke „Svetozar Marković“.