Kako do gradova po meri ljudi?

Planiranje grada po meri čoveka zahteva mišljenje na nivou celina/kvartova i prilagođavanja okruženja potrebama različitih društvenih grupa.

To je grad ljudskih dimenzija oblikovan u odnosu na čovekove potrebe. Udoban grad u kome se kretanje i svakodnevne aktivnosti obavljaju bez velikih poteškoća. Grad prijatnih ambijenta i prizora u kojima se uživa.

Bezbedan grad.

Grad koji nudi mogućnosti za socijalizaciju ali i za privatnost.

Grad očuvane životne sredine, odgovarajuće i dostupne komunalne i socijalne infrastrukture. Konačno, i najvažnije, to je grad koji omogućava dostojanstven život svakom svom stanovniku.

U Srbiji danas više od 60 odsto ljudi živi u gradovima i izvesno je da će taj procenat nastaviti da raste.

Kakvi se uslovi života stvaraju za sadašnju i buduću urbanu populaciju?

U mnogim delovima naših gradova gube se prijatni ambijenti koji nagoveštavaju prisustvo ljudskog razuma i reda, a umnožavaju oni neregulisani, neuredni i haotični.

Gradski prostor gubi čitljvost i proizvodi zbunjenost i haotičnost kombinacijom oblika, boja, tipova, izgleda i visina zgrada.

Izostanak reda i javnog nadzora vodi narušavanju dostignutog nivoa kulture korišćenja prostora.

Mnogobrojni su primeri zloupotrebe i uzurpacije trotoara (parkiranje, zaustavljanje ili naprosto vožnja), nepropisno odlaganje otpada, nelegalno prisvajanje i ograđivanje javnih prostora i kolektivnih prostorija u zgradama, a nelegalna nadogradnja postaje uobičajeni deo urbane svakodnevice.

Normalizacijom ovakvih praksi gubi se razlika između javnog i privatnog prostora, što gradskom životu daje anti-urbana obeležja.

Ugrožena je i sama urbanost, kao ponašanje koje odlikuje dijalog, tolerancija i otvorenost, kako u svakodnevnim odnosima ljudi, tako i u komunikaciji između građana i gradskih institucija.

Narušavanje životne sredine sastavni je deo slabog javnog nadzora i opšte nebrige za prostor i javno dobro.

Još uvek ne znamo koliko su naši gradovi izgubili zelenih i drugih javnih prostora, ali porast urbanog nemira i ekološkog aktivizma mogu da govore o razmerama ovog procesa.

Izgubljen je i dobar deo graditeljskog nasleđa sa simboličkim funkcijama značajnim za kolektivnu memoriju, identitet i koheziju.

Kvartovi građeni za vreme socijalizma – takozvane betonske spavaonice poput Novog Beograda ili Limana u Novom Sadu – koji su u literaturi slovili za izraz nehumane arhitekture, danas se pokazuju kao lokacije sa zadovoljavajućim kvalitetom života ali i mesta artikulisanja otpora urbanim politikama koje ga narušavaju.

Mnogo je primera velikih i razvijenih gradova u svetu koji su uspešno sačuvali svoju humanu dimenziju.

Za to je neophodno uspostavljanje elementarne brige za prostor najpre onih koji o gradovima odlučuju, potom onih koji ih profesionalno planiraju, a onda i onih koji ih svakodnevno koriste.

Kad se sinergija između vlasti, profesionalaca i građana izgubi, talas promena u pravcu humanijeg urbanog razvoja najčešće kreće od politički organizovanih građana, što nam pokazuju skorija iskustva iz našeg regiona.

Gradski problemi nisu samo komunalni i izolovani pa se ne mogu rešiti tehničko-menadžerskim pristupom niti pojedinačnim akcijama.

Oni su politički problemi za čije je rešavanje neophodna nova razvojna vizija, zainteresovanost građana, umrežavanje različitih aktera na nacionalnom nivou kao i dublja politička konfrontacija sa režimima koji su zanemarivanjem javnog interesa urušili sve dobrobiti koje bi gradski način života trebalo da pruža.