Foto: muzej zrenjaninNije uvek bilo njiva i plodnih oranica u Banatu, posebno na području i u okolini Zrenjanina. Tada je, pre 300 godina, zemljište bilo plavno i močvarno.
Tek odlaskom Turaka 1718. godine stvorili su se uslovi za ono što je austrijska uprava namenila ovom području, a to je poljoprivreda na velikim ravničarskim prostranstvima.
Pre toga, trebalo je obaviti melioraciju, regulisati reku Begej, izgraditi kanal plovni Begej od Temišvara do Velikog Bečekereka, kao i kanal koji spaja Begej sa Tamišom, čime je izjednačen vodostaj.
Na sve se mislilo, pa je sredinom 18. veka uz pomoć holandskih stručnjaka čitav Banat isušem, podseća zrenjaninska istoričarka Nada Boroš i kaže da se išlo u tom poslu sistematski pa su isušeni od močvara i srednji i severni i južni Banat.
„Oko 1740. godine u Banat je pozvan holandski stručnjak Fremaut koji je kopanjem kanala Brzave, otpočeo radove na isušivanju močvara u južnom Banatu. U isto vreme otpočeli su i radovi na regulisanju Moriša i Tise, pa je ceo Banat već polovinom 18. veka bio skoro isušen“, objašnjava istoričarka Nada Boroš.
Kako dodaje, tek tada se moglo pristupiti gajenju poljoprivrednih i industrijskih biljaka, zbog čega je Banat važio za dobro mesto za život.
Banat od močvare postao žitnica
Hroničar iz Novog Kneževca Jožef Sabo zapisao je puno zanimljivih podataka u svojoj knjizi „Poljoprivredna istorija Banata do prve polovine 20. veka“.
„Prve ozbiljne podatke o poljoprivredi u Banatu sačinili su Turci, koji ga su zauzeli 1552. godine, a prvi popis domaćinstava su sačinili 1556. i evidentirali plaćanje poreza na bostan“, zabaležio je Sabo.
On navodi u svojoj knjizi da je Banat bio i žitnica Austrougarske. Trgovački centar za prodaju pšenice nalazio se, između ostalog, i u Novom Kneževcu.
Banat je poznat i po prvom parnom plugu, a veoma brzo su u Banat stigle i prve parne vršilice a prvi poljoprivredni sajam u Banatu, održan je septembra 1884. godine u Kikindi, na vašarištu.
Kako je pribeležio Jožef Sabo, bilo je 224 izlagača a na sajmu su bili prisutni najugledniji banatski veleposednici sa svojim proizvodima: grof Endre Čekonić, Gideon Rohonci iz Novog Bečeja, princ Egon Turn Taksis iz Ečke, Aladar Karačonji iz Novog Miloševa, baron Ivan Bajić iz Bočara.
Tu je bio i grof Jene Karačonji iz Banloka, grof Kalman Nako iz Velikog Sent Mikloša, baron Fedor Nikolić iz Macedonije, Jene Ronaji iz Malog Sombora, Bela Talijan iz Novog Kneževca i još mnogi drugi, koji su i svojim proizvodima i prisustvom uveličali ovaj događaj.
„Najveće interesovanje posmatrača su izazvale poljoprivredne mašine, naročito parne, koje su proizvodeći gromoglasnu buku učestvovale na takmičenju organizovanom za njih. Bilo je tu izloženo lokomobila, vršalica, sejalica, trijera, plugova i još mnogo raznih, manjih oruđa za rad upoljoprivredi.
Parni plug kompanije Fauler sa imanja iz Komluša je posebno iznenadio i zainteresovao posetioce jer je na praznom prostoru, blizu izložbe izvršio probno oranje na veliko zadovoljstvo posmatrača“, zapisao je novokneževački hroničar.
A za ljubitelje prošlosti topla preporuka da obiđu novu izložbu zrenjaninskog muzeja „Agrarmo nasleđe Banata“ na kojoj su izložene agrarne alatke i mašine koje su se nekada kroristile u poljoprivredi.
Više vesti iz ovog grada čitajte na sledećem linku.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, ali i na X nalogu. Pretplatite se na PDF izdanje lista Danas.
