Foto:Slobodan StojkovićOd 1921. do 1925. godine više od 3.000 pripadnika Kubanskog kozačkog korpusa radilo je na prosecanju puta, od sela Korbevac do Besne kobile i dalje prema Bosilegradu, u ukupnoj dužini od oko 70 kilometara. U narodu ovaj put je i danas poznat kao „ruski put“.
Put koji građen pre skoro jednog veka i danas je važna regionalna saobraćajnica. Bez ozbiljnije mehanizacije za ono vreme putarski radovi izvođeni su uglavnom ručno i uz pomoć konja.
Priča o ovom poduhvatu počinje kada su zbog Građanskog rata u Rusiji 1917-1922. mnogi učeni Rusi, školovani vojnici, intelektualci, bili prinuđeni da emigriraju iz svoje zemlje.
Kubanski kozački korpus, čiji pripadnici su gradili put na jugu Srbije 1920. godine sa Krima prebačen je u Grčku na ostrvo Lemnos. Odatle preko Soluna 1. juna 1921.godine stižu u Vranje.
Među komandantima bio je i belogardejski general Vasiljij Lovginov. Ovaj časni carski oficir do kraja života ostao je da živi u Vranju, gde je i sahranjen.
Projektan „ruskog puta“ bio je geodetski inženjer Boris Pozdnjakov, kozak sa Dona.
Radovi su trajali pune četiri godine. Dnevno je radilo oko 3.000 kozaka, najviše iz Kubanskog kozačkog korpusa. Suočavali su se sa problemima, izazovima nepristupanog brdsko planinskog područja.
Mnogi su na izgradnji i stradali. Rad je bio iscrpljujući i zahtevao je nadčovečanske napore, naročito na delu deonice prema Krivoj Feji i Besnoj kobili.
Svim nastradalim kozacima na izgradnji puta podignuti su spomenici u selima Korbevac i na obroncima Besne kobile. „Kubanska kozačka divizija. Braći kozacima stradalim u tuđini od 1921. do 1925. godine“, stoji natpis na spomen obeležju u selu Korbevac.
Ostalo je zabeleženo da su pripadnici Kubanskog kozačkog korpusa u Vranju boravili punih 14 godina. Put su gradili u znak zahvalnosti kralju Aleksandru Karađorđeviću i državi Srbiji koja ih je prihvatila i „spasila od boljševičkog terora“.
„Ruski put“ je u Drugom svetskom ratu bio jedini put za evakuciju bugarske vojske koja je nakon kapitulacije 1944.godine ovim pravcem napustila jug Srbije.
Danas to je regionalni put, koji od Besne kobile do Bosilegrada zimi nije u funkciji jer nije asfaltiran, pa njime mogu da se kreću samo terenska vozila.
Brdsko planinska sela uz samo „ruski put“ sada su potpuno napuštena. A, nekada u ovom kraju živelo je više od 20.000 stanovnika koji su se bavili voćarstvom i čuvali ovce.
Narod sela Sebevranje, Klisurica, Nesvrta u vreme izgradnje puta oduševljeno su pomagali „braći Rusima“ u hrani, smeštaju, znajući kolika je važnost puta.
Ko je bio general Vrangel?
General – lajtant Petar Nikolajevič Vrangel bio je nezvanični lider svih izbeglih Rusa u Srbiji. Često je tokom izgradnje „ruskog puta“ obilazio pripadnike Kubanskog kozačkog korpusa hrabre ći ih da „ono što su započeli treba i da završe“.
Generalu Vrangelu podignut je spomenik u Sremskim Karlovcima. Pod nerazjašnjemnim okolnostima i sumnjom da je otvrovan umro je u Briselu 25. aprila 1928.godine.
Sahranjen je u Briselu, ali su njegovi zemni ostaci prema njegovoj poslednjoj želji 6.oktobra 1929. prebačeni u Beograd, i pokopani u porti Ruske crkve Svete Trojice na Tašmajdanu. Vrangel je bio baron, general, aktivni učesnik i vođa antiboljševičkog pokreta u Ruskom građanskom ratu posle oktobarske revolucije 1917.godine. Od 1920.godine bio je na čelu carskih oružanih snaga Rusije.
Više vesti iz ovog grada čitajte na posebnom linku.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, ali i na X nalogu. Pretplatite se na PDF izdanje lista Danas.
