Foto: O. N.Proslava Božića po julijanskom kalendaru 2000. godine u Crnog Gori protekla je uz dosta bure, jer su se vlastodršci, opozicioni političari, crkveni velikodostojnici, građani i mediji podelili u tumačenju i doživljaju zabrane tradicionalnog paljenja badnjaka sveštenstvu i vernicima Crnogorske pravoslavne crkve.
“Četvrtog januara, usred Crnogorskog narodnog pozorišta u Podgorici, sveštenici Srpske pravoslavne crkve pokušali su da spriječe izvođenje Božićnog koncerta i to samo zato što se u publici nalazio i mitropolit Crnogorske pravoslavne crkve gospodin Mihailo. Bila je to uvertira za novi skandal koji se desio na Badnji dan, takođe u Podgorici, ali pod vedrim nebom. Jaki kordoni policije spriječili su nekoliko hiljada vjernika i pristalica Crnogorske pravoslavne crkve da, zajedno sa njenim mitropolitom i dvojicom episkopa Bugarske pravoslavne crkve, nalože badnjak ispred kapele kralja Nikole, iako je taj skup bio uredno prijavljen. Dotle su, na samo par stotina metara dalje, vjernici Srpske crkve ložili svoj badnjak ispred novoizgrađenog velelepnog hrama, u koji je i Vlada Crne Gore investirala više od milion maraka”, preneo je dopisnik Danasa iz crnogorske prestonice, pa sledećim redovima pojasnio povod i kontekst drugog, spornijeg događaja.
“Policija je zabranu obrazložila procijenom da se radi o “činu visokog bezbjednosnog rizika”, pošto su se u kapeli zabarikadirali srpski sveštenici i pristalice SPC”. To je, pet dana kasnije, zvanično saopštio i ministar crnogorske policije. Policijska zabrana, koja je uslijedila samo na samo par sati nakon što su vjernici CPC ložili badnjak na Cetinju, uz prisustvo desetak hiljada pristalica, bila je jasan znak da reformska vlast Mila Đukanovića i u ovoj godini ostaje doslijedna svom višegodišnjem igrnorantskom odnosu prema Crnogorskoj crkvi. Predsjednik Milo Đukanović čestitao je božićne praznike samo Amfilohiju. Učinio je to i Svetozar Marović, predsjednik parlamenta, uz tvrdnju da su se Crnogorci “oduvijek u Crnoj Gori okupljali oko Crnogorsko-primorske mitropolije i da je to bila i ostala jedina pravoslavna crkva u Crnoj Gori, za sve pravoslavno vjerujuće u njoj, naša crkva”. Pridružio im se sličnom izjavom i premijer Filip Vujanović”.
Autor teksta preneo je i druga, oprečna mišljenja oko onoga što se desilo.
“Teško je prihvattiti činjenicu da vjernici Crnogorske pravoslavne crkve, pravoslavni Crnogorci, u Podgorici, ne mogu izraziti svoja uvjerenja nego moraju tumarati po livadama i tamo paliti badnjake…”, revoltirano je rekao predsjednik Socijaldemokratske partije Žarko Rakčević, najavljujući da će ova stranka tim povodom preispitati svoje dalje članstvo u Vladi Crne Gore.
Oglasio se i ogorčeni mitropolit proganjane CPC Mihailo.
“Neobjašnjivo je kako vlast, koja je ovim ponizila Crnogorce, nije u stanju da obuzda šačicu ekstremnih sveštenika SPC koji ne prezaju ni od fizičkih ni od oružanih napada na sveštenike CPC…”, kazao je on uz konstataciju da “većinski narod, Crnogorci, imaju tuđu državu, tuđa državna obilježja i tuđe kulturne institucije, jer su crnogorske, poput CPC, stavljene prećutno van zakona”.
Njegove stavove poduprlo je i Crnogorsko društvo nezavisnih književnika.
“Skaradni incidenti koje učestalo izazivaju predstavnici SPC prema sveštenicima i poglavaru CPC dio su sistematske kampanje militantnog velikosrpskog nacionalizma…”.
Dvadeset godina kasnije, sada nezavisnu, Crnu Goru potresa sukob povodom usvajanja Zakona o slobodi veroispovesti, tačnije onog dela kojim se reguliše vlasništvo nad verskim objektima u toj državi.
“Srpska pravoslavna crkva pokušava da čuva infrastrukturu velike Srbije… Nećemo dozvoliti da savremena Crna Gora živi pod diktatom jedne vjerske organizacije koja predstavlja relikt prošlosti i koja nikako ne može da shvati da je to vrijeme odavno prošlo i da i Crna Gora, baš kao i Srbija i sva društva na Zapadnom Balkanu, imaju pravo na svoju dosljednu evropsku budućnost”.
Usledilli su višednevni protesti vernika SPC širom Crne Gore, ali i Srbije i Republike Srpske, a prvi čovek Srpske pravoslavne crkve u Crnoj gori oštro je dočekao nedavnu odluku tamošnjeg parlamenta.
„To je prvi put u istoriji čovječanstva da jedan ateista i ateistička vlast stvaraju crkvu, to je zapanjujuće… Sekularna država bi da otima hramove, kome da ih da? Toj svojoj sekti koju je porodila…”, reči su mitropolita Amfilohija.
Predsednik Srbije Aleksandar Vučić najavio je posetu podeljenom komšiluku, pa odustao od nje, a predsedniku Milu Đukanoviću i tamošnjim vlastima poručio da “Ne otima imovinu Srpske pravoslavne crkve i da Srbima u Crnoj Gori ne otmu i vjeru kada su već oteli sve ostalo”.
Izradu sadržaja podržala Ambasada SAD u okviru projekta “Digitalizacija arhive Danasa”. Stavovi izneti u tekstu su stavovi autora i nužno ne izražavaju stavove Vlade SAD.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, ali i na X nalogu. Pretplatite se na PDF izdanje lista Danas.
