Foto: M.P. / DanasU jednom katastihu, spisu, Pećke patrijaršije koji se sada nalazi u Narodnoj biblioteci Srbije, opisano je putovanje patrijarhovih pomoćnika u Vlašku, odnosno Banat i Bačku gde je živelo u 17. veku srpsko stanovništvo.
Oni su, kako je zabeleženo, vršili primanja za račun patrijaršije a posao bi obavljali najčešće odsedajući kod uglednijih domaćina, zanatlija i seljaka a ređe kod popova.
Pri skupljanju se postupalo tako da su od svakog sela dobijali „na blagoslov“ ili „milostinju“ obično novac, retko stoku. Suma koja se prikupljala se kretala od nekoliko stotina do nekoliko hiljada aspri – srebrnih novčića u vreme turske vladavine, a bilo je i druge vrste novca.
Svote bi donosili seljaci, retko kad pop ili knez, a u katastihu se često spominje „pridoše nam kmetovi i prinesoše ot sela“ to i to“.
Beležene su i primedbe. Kod sela Bućina zabeleženo kako osim popa „drugi nitko ne dođe“. Kod Ivande je zabeleženo za nekog Nikolu Popova kako nije došao, valjda obećao da će doći, pa nije došao.
Kod sela Pakasa je zabeleženo kako „pop Jovan obešča prići“. A kod sela Parca zabeleženo je kako je Velja Dunđer „psov(a) popa“.
Katkada su skupljači bili naročito zadovoljni sa prinosom od sela pa su, pored zabeleške o prinosu, zabeležili: „Bog da prosti“!
Svetac u poseti Banatu i Bečkereku
U kraju istočno od Tise, koji je kasnije nazvan Vlaška, pa otud i poslovica „obišao i Vlašku i Bačku“, odnosno Banat i Bačku, boravio je i sam Patrijarh Pajsije Janjevac koji je 2017. godine odlukom Svetog arhijerejskog sabora SPC proglašen za sveca a slavi se 3. odnosno 16. oktobra po crkvenom kalendaru.
Poznat kao patrijarh koji je trideset i tri godine bio na čelu Srpske pravoslavne crkve, što je najduži period od Svetog Save u kome je neko bio na prestolu Srpske crkve, on je 1626. godine u okviru svojih kanonskih vizitacija posetio i tadašnji Bečkerek.
„Patrijarh Pajsije je bio prvi poglavar Srpske crkve koji je boravio u Velikom Bačkereku. Najznačajnije izvore koji govore o njegovom kretanju i putovanjima predstavljaju zapisi koje je on sam ostavio po raznim rukopisima. Knjiga koju je, izgleda, najčešće nosio sa sobom bila je „Pećki pomenik“, koja se nalazi u rukopisnoj zbirci Arhiva Srpske akademija nauka i umetnosti. Na osnovu kratkog zapisa u njoj danas se zna da je Pajsije u našem gradu boravio 1626. godine na svom putu u Vlašku“, objašnjava istoričar dr Filip Krčmar, autor knjige „Patrijarsi Srpske pravoslavne crkve u Bečkereku (Petrovgradu, Zrenjaninu).
Kako je svojeručno zabeležio u svom putničkom dnevniku, posetio je „bogohranimi grad“, koji je u to vreme bio episkopsko sedište, o čemu svedoče spomen obeležja u Porti Uspenskog hrama u Zrenjaninu i uklesana imena trojice episkopa – Teodor (1594), Visarion (1609) i Mihailo (1687).
„Više podataka o ovoj poseti nema. Materijalni ostaci iz hronološki bliskog perioda, koji su ostali očuvani do današnjih dana, tu mislim na nekoliko nadgrobnih spomenika monahinja i svešetnih lica iz 17. veka koji se čuvaju u Narodnom muzeju Zrenjanin, te retka pisana svedočanstva nastala u drugoj polovini 17. veka, potvrđuju snažno prisustvo pravoslavnog življa na ovom području“, priča Filip Krčmar.
Nakon boravka u Bečkereku, Patrijarh Pajsije je još dvadeset godina proveo na čelu Srpske pravoslavne crkve. On je autor „Žitija cara Uroša“ a napisao je i „Službu cara Uroša“. Takođe je kanonizovao poslednjeg vladara iz dinastije Nemanjića. Preminuo je 1647. u Peći, a svetim je proglašen 2017. u Beogradu.
Više vesti iz ovog grada čitajte na sledećem linku.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, ali i na X nalogu. Pretplatite se na PDF izdanje lista Danas.
