Foto: M.P./DanasŠest vekova ovaj grad na Begeju zvao se Bečkerek a njegov najpoznatiji most Bečkerečka ćuprija dok je njegova stara tvrđava, na mestu sadašnjeg Gradskog parka i nekadašnje Županije, bila, jel te, Bečkerečka tvrđava.
Bilo nekad, sad se pripoveda.
Onda je nakon Prvog svetskog rata, zapravo dosta dugo nakon tih događaja kada se Srpska Vojvodina prisajedinila Srbiji, grad poneo odlukom svojih političara i odbornika ime po Kralju Petru prvom Karađorđeviću koji nikada ovaj grad nije posetio.
Nazvan je 1935. godine Petvrograd i to ime nosio je najkraće, sve do 1946. godine beleži istoriografija iako su ga, zapravo nemački okupatori već 1941. godine preimenovali u Gross Betschkerek a spomenik Kralju Petru u tuču na glavnom gradskom trgu, porušili.
Od oslobođenja na ovamo grad je poznat kao Zrenjanin, po narodnom heroju Žarku Zrenjaninu Uči. Jedan je od, sada već retkih, gradova u bivšoj Jugoslaviji koji je uspeo da pod naletom revizije istorije sačuva svoje partizansko ime.
Spomenik Žarku Zrenjaninu lično je otkrio Josip Broz Tito 1952. godine na gradskom trgu. Skulptura je rad vajara Radeta Stankovića iz Beograda.
Spomenik Žarku Zrenjaninu je jedini spomenik koji je Tito otkrio u Vojvodini a zadesila ga je sudbina da vrlo brzo bude premešten na drugu lokaciju.
Prethodnih godina, o čemu je Danas detaljno pisao, bilo je snažnih pritisaka politike i finansijskih moćnika da se Zrenjaninu promeni ime. Te ideje i dalje su žive a svoj uticaj ostvaruju širenjem kulture sećanja koja priznaje samo značaj poslednje ustoličene kraljevske porodice, kao i imenovanjem brojnih klubova, udruženja i organizacija nazivom „Petrovgrad“.
Bečkerek se u starim spisima pominje 1326. godine kao selo na brdima, odnosno ostrvima na reci Begej, pa otud i pretpostavka da mu naziv potiče od imena šuma u njegovoj okolini.
Ne postoje verodostojna objašnjenja o poreklu i značenju imena Bečkerek, koje se izgovaralo u raznim varijantama.
Sama reč „Bečkerek“ bila je predmet mnogih tumačenja i objašnjenja. Neki istoriografi izvode reč iz imena naroda Pečeneza.
Istoričar Sentklarai tvrdi da je osnivač ovog naselja pleme Beče i Gregor, početkom 14. veka. Turski putopisac Evlija Čelebija opisuje naselje kao „Beš Telek“ ili „pet dinja“odnosno pet poluostrva između begejskih meandara na kojima se razvilo naselje.Bilo je to vreme dok je reka još krivudala kroz grad.
Feliks Mileker u knjizi „Geschichte der Stadt Gross Becskerek“, štampanom u Vršcu 1933. godine, podelio je ovaj naziv na dve zasebne reči: Beče i Kereke, što bi značilo: „Bečeova šuma“.
Poznato je da je ugarski feudalac Imre Bečei osnovao obližnji grad Bečej 1311. godine, da je ovde posedovao lovišta, te ova tvrdnja nije bez osnova.
Po jednom autoru, ime Bečkerek slovenskog je porekla i potiče od reči Peč koja znači stena i Kereks, odnosno Kirche, što bi značilo „Kamenita crkva“.
To bi bila tumačenja imena koje je grad najduže nosio. Naziv Petrovgrad izveden je jendostavno od imena kralja Petra, dok je Zrenjanin još jendostavnije ime po učitelju i komunisti Žarku Zrenjaninu, koji je stradao tokom ustanka u Vojvodini 1942. godine.
Uča i crveni general
Žarko Zrenjanin Uča, po formlanom obrazovanju učitelj, bio je najistaknutiji organizator i rukovodilac NOB-a u Vojvodini, narodni heroj.
Početkom 1939. postaje politički sekretar Pokrajinskog komiteta KPJ za Vojvodinu, a 1940. godine i član CK KPJ.
Rukovodio je narodnim ustankom u Vojvodini. Gestapo je činio velike napore da uhvati „crvenog generala“, kako su ga prozvali. Na drugu godišnjicu oslobođenja grada 1946. godine najveći grad u Banatu dobio je njegovo ime.
Pesnik i revolucionar Oskar Davičo posvetio mu je poemu Zrenjanin.
Oskar Davičo je bio Žarkov veliki prijatelj i drug sa robije koji je napisao poemu, nazvanu “Zrenjanin”.
Pa ipak,
Zrenjanin diše,
korača korakom čoveka
i zamišljena mu glava
mislima mnogim osuta,
a pamtim
i pirgav lik
i glas kurira iz Preka,
taj glas nadvoje prelomljen
od smrti
i od puta.
Više vesti iz ovog grada čitajte na sledećem linku.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, ali i na X nalogu. Pretplatite se na PDF izdanje lista Danas.
