Kako se birao patrijarh pre 80 godina?

U dnevnom listu Pravda od 23. februara 1938. godine piše se o patrijarhu srpskom Gavrilu i njegovom svečanom ustoličenju na čelu Srpske pravoslavne crkve.

Na svečanoj liturgiji je, piše Pravda, prisustvovao celokupan državni kor sa sve ministrima u Vladi Jugoslavije. Tu su bili i predstavnici Francuske, tadašnje Čehoslovačke, Rumunije, Mađarske, Belgije, Bugarske…

Patrijarhu koji će zatim voditi srpsku crkvu u u razdoblju Drugog svetskog rata i ostati upamćen kao žestok protivnik potpisivanja Trojnog, stiglo je, piše list, više od 300 teleframa iz inostranstva u tom trenutku, a novinar Pravde opisuje dobar i prijateljski odnos između predstavnika kraljevine i crkve.

U tom trenutku, Pravda ne piše ništa o poltičkim ubeđenjima patrijarha, ali će se ispostaviti da će on tri godine kasnije voditi državni udar 27. marta 1941. godine i blagosiljati puč. Rat će provesti u zarobljeništvu, a jedan period i u zloglasnom logoru Dahau, ali kao povlašćeni zatvorenik. Nakon rata, po patrijarha idu Ljotić i Nedić, a on se vraća u Jugoslaviju  1945. godine.

List od istog dana piše i englesko – francuskom prijateljstvu, kao bazi za poljuljane odnose u Evropi. Misli se naravno na probeleme sa Nemačkom i Italijom. Tu je i tekst o zabrani bilo kakvih manifestacija u Austriji, jer su noć ranije “divljali” nacional – socijalisti.

Pravda je u tom trenutku već krenula da neguje ono što će biti karakteristično za dnevne listove posle rata, a to su celokupne strane u fotografijama, odnosno foto – reportažama iz različitih delova Jugoslavije i sveta.

Celokupno izdanje može da se čita na linku Narodne biblioteke.

List Vreme od pre 80 godina prenosi izveštaj sa svečanog ručka na koji je novoizabrani patrijarh pozvao predsednika Vlade, ministre i članove Sabora.

Novinar prenosi kako je celokupna poseta bila u duhu kraljevstva i da su svi uzvikivali “Živeo kralj!”. Takođe su i pevali “Mnogaja ljeta”, a prisutnima se obratio i mitropolit sarajevski. Odabir patrijarha posebno su podržali predstavnici crkve sa Cetinja.

Vreme od istog dana piše i o industrijskom procvatu u Jugoslaviji jer se vrednost rudarske i topioničarke proizvodnje povećala za čak 60 odsto u tom trenutku u odnosu na period pre tri godine.

Tu je i u tom trenutku zapanjujuće otkriće jednog lekara, koji je utvrdio da insulin ima različito dejstvo kod gojaznih i mršavih ljudi.  Vreme ipak donosi i zanimljivo predavanje o polnom vaspitanju dece tog doba. Predavač, pak, zaključuje da roditelji danas svoju decu vaspitaju potpuno drugačije nego lane, jer im ne pričaju “priče o rodama” već o razmnožavanju.

“Polno vaspitanje i seksulani problem danas je deo društvenog prebfražaja”, piše Vreme pre 80 godina. “Traženje da se održi uopšte ovo predavanje samo je znak koliko ljudi lutaju”.

Celokupno izdanje može da se čita na linku Narodne biblioteke.

List Danas svakoga dana prelistava glavne vesti na današnji dan pre 80 godina, tačnije 1938. godine. Predmet analize su dnevni listovi Vreme i Pravda, koji danas ne postoje. Ideja jeste da se čitaoci vrate u prošlost, da sa vremenske distance vide kako su izgledale vesti, ali i kako su novinari, pa i sami sugrađani, razmišljali u Srbiji u turbulentnom periodu između dva rata i pred sam početak Drugog svetskog rata. Pored političkih vesti, objavljivaćemo i društvene, ekonomske, ali i vesti iz domena zabave i sporta.

• Projekat je realizovan u saradnji i uz materijal iz digitalne arhive Narodne biblioteke Srbije i Univerzitetske biblioteke „Svetozar Marković“.