Kineski Kafka

Kinezi inače Nobelovo priznanje nazivaju „antikineska Nobelova nagrada“, jer je nju u kategoriji za mir svojevremeno dobio dalaj-lama, koga u Kini smatraju separatistom, kao i kineski disident Lju Sljabo, koji je osuđen na 11 godina zatvora zbog „podsticanja i rušenja državne vlasti“.

Iako su kladionice pokazivale da Mo Jan ima velike šanse, njegovi sunarodnici nisu verovali da će se to i ostvariti, jer je u „trci azijskih autora“ uz Mo Jana bio popularni japanski pisac Haruki Murakami, te je iznenađenje utoliko veće. Kako stoji u obrazloženju odluke Švedske akademije u Stokholmu, ovaj pisac „sa halucinatornim realizmom spaja narodne priče, istoriju i savremeno“.

Mo Jan, ili Guan Moje, kako je pravo ime ovog pisca, rođen je 17. februara 1955. godine u seoskoj porodici u Šandongu. Jedan je od najpoznatijih, ali i najzabranjivanijih autora u Kini, poznat i po tome što njegova dela vladaju piratskim književnim tržištem, a često ga nazivaju kineskim Kafkom. Bez obzira na to što je često zabranjivan, kritika ga ne voli, jer smatraju da je suviše blizak Komunističkoj partiji. Njegov pseudonim na kineskom znači „Ne govori!“.

Kao dvanaestogodišnjak tokom Kulturne revolucije bio je primoran da napusti školu da bi počeo da radi. Kada je 1976. pristupio Narodnoj oslobodilačkoj vojsci, počeo je da studira književnost i da piše. Težak život poslužio mu je kao inspiracija za teme koje se bave kineskim selom i porodicom. „Usamljenost i glad bile su moje muze“, rekao je jednom prilikom Mo Jan.

U književnom svetu važi za odličnog autora kada su u pitanju kratke priče, ali i romani od kojih je prvi objavio 1981. godine. Napisao je na stotine kratkih priča, romane „Crveni Sorgo“, „Balade o belom luku“ i „Republika vina“, kao i zbirke kratkih priča „Šifu, tebi je samo do šale“. Janov najnoviji roman „Žaba“, objavljen 2009, prikazuje posledice kineske politike jednog deteta. U Srbiji je izdavačka kuća Portalibris 2008. objavila prevod njegovog epskog romana „Velika nedra i široka bedra“, koji govori o ženama u zemlji u kojoj dominiraju muškarci. Živi s porodicom u Pekingu.