Ko želi da disciplinuje američke vladike?

Ovaj skup sazvan je na zahtev Svetog arhijerejskog sinoda SPC, ali zvanično razlog nije javno saopšten. Pojedini crkveni sajtovi bliski Sinodu spekulišu o navodnom pokušaju „otcepljenja eparhija u SAD“, što je nadležni Eparhijski savet u više navrata zvanično negirao.

„Eparhije SPC u SAD i njeni episkopi su nepokolebljivo sjedinjeni i sastavni su deo Srpske Patrijaršije“, istakli su članovi Centralnog crkvenog saveta u dokumentu „U odbranu istine i jedinstva SPC“, koji je obnarodovan uoči skupa u Klirvoteru „u nadi da će objavljivanje navedenih činjenica dovesti do efikasnog i, iznad svega, mirnog Vanrednog crkvenog sabora 29. februara“.

U patrijarhovoj pratnji je još sinodalac, episkop šumadijski Jovan (Mladenović), koji je ranije bio na čelu Zapadnoameričke eparhije.

Od prošlog leta na različitim crkvenim sajtovima i društvenim mrežama vodi se hajka protiv trojice srpskih vladika u SAD zbog navodnog usvajanja novog Ustava SPC, otcepljenja njihovih eparhija od „majke“ Crkve sa sedištem u Beogradu i stavljanja eparhijske imovine pod ličnu kontrolu.

Na udaru su se našli episkopi: novogračanički-srednjezapadnoamerički Longin (Krčo), istočnoamerički Irinej (Dobrijević) i zapadno-američki Maksim (Vasiljević).

Na portalima, koji su poslednjih meseci objavljivali i sinodska dokumenta i odluke o eparhijama u SAD, najavljivali su uoči patrijarhovog puta u Klirvoter i navodno „disciplinovanje“ ovih arhijereja.

Najnoviji američki „slučaj“ počeo ja odlukom Svetog arhijerejskog sabora SPC maja 2018. da se „odobri teritorijalno ograničenje Ustava SPC u SAD isključivo na srpske pravoslavne eparhije u ovoj državi.

Zbog te odluke Sabor je Episkopski savet SPC za Severnu i Južnu Ameriku preimenovao u Episkopski savet SPC za Severnu, Srednju i Južnu Ameriku, sa ingerencijama najviše crkveno-jerarhijske vlasti SPC na tom području.

Vladikama u SAD je dat zadatak da spovedu ove odluke u delo – uključujući i neophodnu promenu Ustava SPC u SAD, o čemu treba da obaveste Sinod koji će izmenjeni tekst Ustava dostaviti na konačnu potvrdu Saboru. Odlukom Sabora Eparhija kanadska ostavljena je da i dalje upravlja sopstvenim Statutom.

Saborska odluka o teritorijalnom ograničenju prvi put je saopštena na Crkvenom saboru u SAD prošlog leta u Čikagu. Predložene promene Ustava SPC, koje bi trebalo da usaglase delovanje Crkve i olakšaju njen rad u skladu sa lokalnim i federalnim američkim zakonima poslat je Sinodu, koji je mimo i pre Sabora zauzeo stav o predloženom dokumentu.

Iako su se saglasili sa saborskim odlukama iz 2018, episkopi kanadski Mitrofan (Kodić) i buenosajreski i južnocentralnoamerički Kirilo (Bojović), navodno su se žalili Sinodu da nisu bili pozvani u Čikago, zbog čega je „crkvena vlada“ tražila poništenje svih saborskih odluka i sazivanje vanrednog američkog sabora, što je i sprovedeno.

Oni su se, bar se tako tvrdi na pojedinim sajtovima, i pred saborovanje u Klirvoteru navodno ponovo obratili Sinodu sa svojom kritičkom verzijom crkvenog života i događaja u Americi.

Sudeći prema američkim izvorima našeg lista, prispelim pritužbama i podrškama, među vernicima SPC postoje različiti pogledi na situaciju.

Neki od njih kao uzrok smutnje vide u nekadašnjim pobornicima crkvenog raskola u Ohaju, od kojih su navodno krenule priče o „tajnim planovima“ za otcepljenje od SPC, koje su prepoznali u aktivnostima da se delovanje Srpske crkve u SAD reguliše u skladu sa važećim američkim zakonima.

Među kritičarima crkvene situacije u SAD oglasila se i Radmila Milentijević, istoričar i nekadašnji ministar u vlastima Slobodana Miloševića, poznata po kontroverznoj ulozi u američkom raskolu 1963, koji je prevaziđen 1992. pod pokojnim patrijarhom Pavlom.

U visokim crkvenim krugovima nezvanično se spekuliše da ne treba isključiti ni uticaj politike na „slučaj Crkve u Americi“. Srpske vladike u u SAD poslednje dve godine u više navrata obraćale su se američkoj administraciji zbog RS, ali pre svega zbog KiM – protiv podele i razgraničenja, što je zvanična politika aktuelnog predsednika Srbije Aleksandra Vučića. To je navodno razlog što je vlast u Beogradu nezadovoljna ponašanjem ovih vladika.

Ustav u maju u Beogradu

„Crkveni Sabor u julu 2019. nije doneo nijednu odluku koja bi promenila Ustav kojim se upravljaju eparhije SPC u SAD ili koja bi vodila odvajanju ovih eparhija od SPC. Lažni su izveštaji i „analize“ koji su se pojavili u srpskoj žutoj štampi, na sajtovima baziranim u Srbiji, Kipru i Rusiji, kao i u društvenim medijima, koji tvrde da je „novi“ ustav usvojen na Crkvenom saboru u julu 2019. godine“, navodi se između ostalog u dokumentu „U odbranu istine i jedinstva SPC“. Uprkos svemu, vladike u SAD nadaju se da će Sinod predloženu promenu Ustava SPC u SAD proslediti na razmatranje i potvrđivanje Saboru SPC na majskom zasedanju 2020. godine.

Predsednikovi i patrijarhovi američki putevi

Patrijarh Irinej, koji je prošle godine otkazao u svim srpskim eparhijama u SAD prisustvo na proslavama 800 godina autokefalnosti SPC, u Americi bi trebalo da ostane do 5. marta. Posle vanrednog crkvenog sabora u Klirvoteru, trebalo bi da poseti parohije SPC u Majamiju, Vašingtonu i NJujorku. Početkom idućeg meseca, od 1. do 3. marta u NJujorku će biti i Aleksandar Vučić koji bi, prema najavama medija bliskih vlasti, trebalo da govori na godišnjoj konferenciji Američko-izraelskog komiteta za javne poslove. U sedištu SPC juče niko nije mogao da potvrdi da li će se predsedniku i patrijarhu „ukrstiti putevi“ u SAD i da li njihovo odvojene posete NJujorku treba dovoditi u vezu. Poglavar SPC je zbog puta u SAD otkazao posetu vernicima i braći arhijerejima u Crnoj Gori.