Foto: D.MarinkovićPrvi počasni građanin Zrenjanina odnosno Bečkereka, na osnovu sačuvane najstarije povelje, po svoj prilici bio je Georg fon Emanuel za koga se pretpostvlja da je austrjskog porekla jer je bio predstavnik bečkog dvora na službi u tadašnjem Vojvodstvu Srbije i Tamiškog Banata.
Kada se danas kaže počasni građanin ili nagrada grada svima je jasno o čemu se radi a jedno takvo priznanje staro 163 godine, slične formulacije, čuva Narodni muzej u Zrenjaninu.
Reč je o najstarijoj sačuvanoj povelji o počasnom građanstvu iz 1859. godine, objašnjava viši kustos-istoričar Srđan Priljeva, nadležan za ovu građu. Ističe da nije reč o nečemu kapitalnom ali je svakako u pitanju istorijska zanimljivost.
Moramo se složiti sa njim jer šta god da se začeprka u istoriji Zrenjaninu, otkriva se mnoštvo zanimljivih podataka, ljudi i događaja.
Na pitanje ko je bio Georg fon Emanuel i šta je radio u Bečkereku kada je proglašen počasnim građaninom, kaže da danas ima malo podataka o tom čoveku, koga ni lokalna štampa iz tog vremena ne pominje kao odlikovanog.
„O samom liku i delu Georga fon Emanuela, po svemu sudeći jednog od prvih i najstarijih počasnih građana Velikog Bečkreka ne zna se mnogo, ni gde je rođen ni gde je umro. Znamo o njegovoj karijeri na osnovu podataka u Arhivu Vojvodine i službenim listovima Vojvodstva Srbije i Tamiškog Banata“, objašnjava Srđan Priljeva.
Kako objašnjava, grad Veliki Bečkerek, odnosno Magistrat i Opštinsko veće su 1859. godine doneli odluku da carskog sreskog načelnika Georga fon Emanuela, koji je pri tom često bio ukoren zbog propusta u radu, upišu u knjigu počasnih građana u znak zahvalnosti za njegove zasluge u gradnji Okružne i gradske bolnice „Carević Rudolf“.
Iako je ovo skretanja sa teme, ne možemo da preskočimo činjenicu da je tadašnja vlast shvatala značaj zdravstva i da je na mestu starih voćnjaka podigla velelepan objekat Okružne i gradske bolnice, koja je nazvana po tadašnjem prestolonasledniku iz dinastije Habzburga.
Reč je o značajnom objektu, i danas lepom iako narušenom, podignutom u današenjem naselju Mala Amerika. Iako namenjen lečenju, objekat je ubrzo postao kasarna zbog ratnih previranja na tlu Evrope i Balkana.
Prvo je u njemu boravila Austrijska vojska pa potom srpska, pa JNA i na kraju vojska Srbije a objekat i danas ima istu namenu.
Povelja stara 163 godine
Na sednici Opštinskog veća, ide dalje ova istorijska rekonstrukcija kojoj je kumovao zrenjaninski istoričar dr Filip Krčmar, 24. avgusta 1859. u Velikom Bečkereku izdata je diploma o počasnom građanstvu koju su potpisali tadašnji gradonačelnik Šandor Plajn i gradski većnik Petar Jovanović.
„Tekst diplome je na gotici, sa prikazom vedute Velikog Bečkereka, nastale iste godine u pečatoreznici lokalnog štampara Franca Paula Plajca“, objašnjava Srđan Priljeva.
Dodaje još da je pomenuti Georg fon Emanuel obavljao dužnost sreskog načenika u Rumi od 1852. do 1854 .godine, i Subotici od 1854 do 1856.godine, gde je više puta bio ukoren zbog svojih propusta u radu ali i odlikovan Zlatnim krstom za zasluge, koji je stekao tokom revolucije 1848/49 godine boreći se za račun bečkog dvora.
U Veliki Bečkerek je premešten 1856. godine, prilikom velikih administrativnih restrukturiranja i personalnih pomeranja u Vojvodstvu.
„Emanuel je bio deo glomaznog administrativnog državnog aparata. čiji su predstavnci u narodu podrugljivo nazivani Bahovim husarima. Kao takav, bio je odan bečkom dvoru i po potrebi se selio službom širom Austrijske carevine. I u velikom Bečkereku je, godinu dana pre sticanja počasnog građanstva, zabeleženo da je pravio propuste u svom radu zbog čega je bio opominjan“, objašnjava istoričar Priljeva.
Dodaje da je Emanuel bio reprezent krajnje omrznutog i represivnog režima, pa bi se njegovo imenovanje za počasmog građanina, o čemu nema pomena u štampi, moglo posmatrati kao čin odobrovoljavanja vlasti i pokušaja ublažavanja prisutnih tenzija u društvu.
O njemu nema pomena nakon 1859. godine pa bi čitavu priču trebalo posmatrati samo kao zanimljiv slučaj, zaključuje zrenjaninski istoričar.
Više vesti iz ovog grada čitajte na sledećem linku.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, ali i na X nalogu. Pretplatite se na PDF izdanje lista Danas.
