U Kraljevu obeležen 14. oktobar

Do ovih precizniijih podataka došla je posle višegodišnjeg rada istoričarka Silvija Krejaković i objavila ih je 2013. godine u svojoj knjizi „Identiteti“ u izdanju Muzeja žrtava genocida.

Valja reći da se temom kraljevačkog oktobra, zadnih godina, iz različitih uglova bave i drugi istoričari mlađe generacije kako oni iz Narodnog muzeja Kraljeva, do nedavno predvođeni Draganom Draškovićem, tako i drugi angažovani van ove institucije, poput Dragoljuba Danilovića i Vojkana Trifunovića.

Svi oni su na svoj način doprineli da se višegodišnje licitiranje brojem nevino stradalih zarad dnevno političkih potreba vlasti prekine i da se fokus stavi na personalizaciju, utvrđivanje imena i prezimena stradalih, a samim tim i tačnog broja streljanih jer razlozi njihovog stradanja su jednako besmisleni bez obzira da li ih je, kako se to dobre prve četiri posleratne decenije govorilo, streljano 6.000 hiljada ili više od 2.255.

Koreni tog zla tiču se ideologije fašizma omeđene normom Rasnih zakona iz 1935. godine, a u konkretnom slučaju „materijalizovanog“ naredbama glavešina Trećeg rajha Hitlera ,Vilhema Lista i vojnog zapovednika Jugoistoka generala Franca Bemea koji je, svojim potčinjenim vojnicima u Srbiji poručio: „Vaš je zadatak da prokrstarite zemljom u kojoj se 1914. potocima lila nemačka krv usled podmuklosti Srba, muškaraca i žena. Vi ste osvetnici tih mrtvih. Za celu Srbiju ima se stvoriti zastrašujući primer koji mora pogoditi celokupno stanovništvo“.

To su radili sprovodeći odmazde drakonskih razmera: 50 streljanih Srba za jednog ranjenog nemačkog vojnika i 100 streljanih za jednog ubijenog nemačkog vojnika. Počeli su sa tim svojim krvavim pirom septembra 1941. godine u Mačvi, nastavili oktobra iste godine u Kraljevu i Kragujevcu, a sličnih stratišta nastalih kao plod jedne tako opake ideologije kakav je fašizam, bilo je još, po čitavoj Srbiji tokom svih godina II svetskog rata.

Danas je u Kraljevu održana komemorativna sednica Skupštine grada, sveštenici eparhije Žičke su služili parastos u Spomen parku, zvaničnici grada i predstavnici države i drugih gradova su položili vence na humke stradalih, na istom mestu je, zatim u prisustvu velikog broja đaka kraljevačkih srednjih i osnovnih škola, izveden poetsko-scenski recital „Kraljevski venac“, autora Vladimira Jagličića u režiji Aleksandre Kovačević i u interpertaciji glumaca Kraljevačkog pozorišta.

Prošlo je sedamdesetosam godina od tih. tragičnih, oktobarskih dana svake godine se u Kraljevu organizuju različiti programi obeležavanja. Posetilaca je, nažalost, iz godinu u godinu sve manje, a neki poslovi, značajni za izvršavanje „Zapovesti pamćenja“, poput dovršetka Spomen parka i kapele u njemu po projektima autora, arhitekte Spasoja Paje Krunića, utvrđivanja konačnog broja stradalih sa imenom i prezimenom i uklanjanje, umesto neveštog pokrivanja, rugla od nekadašnjeg Spomen vagona, još nisu završeni.

Eto razloga da se i na današnji dan zapitamo i preispitamo o toj našoj „kulturi sećanja“ jer, kako to reče Ivo Andrić u svojim „Znakovima pored puta“: „Nema slučajnih građevina, ni spomenika izdvojenih iz ljudskog društva i njegovog razvitka, kao što nema ni slučajnih rušitelja tih istih građevina i spomenika čije je najrazornije oružje: zaborav i nepoštovanje često vlastitih predaka“.