Kraljevo: Trasom emocija jedne epohe

NJih šestorica nekadašnjih mariborskih čelnika, uglavnom nekadašnjeg Socijalističkog saveza radnog naroda, a danas penzionera ostvarenih u svojim profesijama, advokata, ekonomista, novinara… rešili su da ponovo obiđu Kraljevo.

Trasom emocija jedne epohe, a svi su svojevremeno, aktivno učestvovali u orgaizaciji i sporvođenju manifestacije „Voz bratstva i jedinstva“. U Kraljevo su stigli advokat Ivan Gorjup, ekonomista i bankar Črt Mesarič , privrednik Edvard Kegl , novinar i urednik Slavko Vizovišek, novinar Stane Kocutar i najmlađi među njima Andrej Verlič koji je, kao funkcioner grada Maribora nastavio, u zadnje dve decenije, kontakte sa Kraljevom za šta ga je grad nagradilo titulom „Zaslužnog građanina Kraljeva “ za 2018 godinu.

Iako je njihova poseta inspirisana ličnim emocijama i osećanjem potrebe da još jednom, zajedno posete Kraljevo primljeni su i od strane gradonačelnika Kraljeva dr.Predraga Terzića i njegovog pomoćnika za kulturu Sretena Jovanovića koji im je organizovao sadržajan program boravka.

Gosti iz Maribora su se posebno obradovali susretu sa vitalnim, devedesettrogodišnjim Vasilijem Vasom Tucakovićem koji je kao rukovodilac nekadašnje Kulturno prosvetne zajednice Kraljeva bio uključen o organizaciju svih 18 održanih manifestacija „Voz bratstvo i jedinstvo“.

Na tom zvaničnom prijemu bilo je puno emocija ali i pohvala za aktuenu saradnju dva grada koja se odvija u mnogim oblastima i što je ,najvažnije ,kako je danas rečeno kroz obnavljane kontakate među najmlađim žiteljim dva grada.To su učenici osnovnih i srednjih škola i njih pet je za sada obnovilo kontakte i međusobnu razmenu učenika a ta praksa se nastavlja i dalje.

No, veze dva grada sežu u dalju prošlost a njihovu obnovu počeli su , kao što često biva novinari. Prilikom susreta kolega iz mariborske Večeri i tada svetozavrevačkog , „Novog Puta“ rodila se ideja da , nekadašnjom tasom izbegličkog voza iz 1941 godine, put Srbije krenu preživeli Slovenci- izgnanici iz 1941.godine, njihovi potomci i predstavnici odnašnjih društveno-političkih organizacija.

Taj voz nazvan „Voz bratstva i jedinstva“ (Vlak bratstva in enotnosti) krenuo je 14. septembra 1961 godine iz LJubljane, puneći se sve do Zidanog Mosta putnicima iz svih krajeva Slovenije da bi se kompozicija sa 640 putnika, 15.septembra u Beogradu podelila u nekoliko drugih nastavljajući u razne delove Srbije, između ostalog i u Kraljevo. Putnici tog prvog , Voza bratstva i jedinstva u Kraljevu su tada boravili tri dana obišavši Spomen park (Lagersko groblje), Matarušku Banju i nekoliko velikih firmi.

Kasnije, 1966 godine, ustanovljena je praksa dolaska voza iz Slovenije za Srbiju, konkretno u Kraljevo 14.oktobra na Dan sećanja na stradale iz oktobra 1941.godine, najpre svake godine a kasnije svake druge.

Dva grada Kraljevo i Maribor, su oktobra 1970 godine potpisala Povelju o bratimljenu.

Poslednji „Voz bratstva i jedinstva“ stigao je u Kraljevo 13. oktobra 1989 godine u vreme već dobro poljuljanih međurepubličkih odnosa na relaciji Srbija-Slovenija a ostaće upamćen po plesu koga su ispred Spomenika otpora i pobede, u parku kraj Železničke stanice ,odigrali Jože Smole, tadašnji slovenački političar ,vođa puta tog voza i Radmila Anđelković ,funkcionerka ondašnjeg Saveza komunista koja je ubrzo, baš zbog tog plesa dobila nadimak „Rada Lambada“.

Kraljevo inače, ima družu,tradiciju u prijemu i prihvatu Slovenaca,posebno Mariborčana koji su u grad na Ibru, masovnije počeli da stižu po otvaranju velike Državne železnbičke i lokomotivske radionice, početkom dvadestei godina XX veka.

Dolazili su tada po nalogu ondašnje Kraljevine Srba ,Hrvata i Slovenaca kao neophodni stručni kadar. Kasnije ,sredinom tridesetih godina prošlog veka, bilo ih je među kvalifikovanim radnicima i stučnjacima i u novootvorenoj Fabrici aviona u Kraljevu.

Tako je nažlost, 52 streljanih Slovenaca u periodu od 14. do 20. oktobra 1941.godine podelilo tragičnu sudbinu sa svojim kolegama i domaćinima iz Kraljeva a u tom broju većina je onih koji su u Kraljevo došli ranije u odnosu na broj streljanih izbeglica.

Zbog svega što , kroz istoriju ,spaja dva naroda i dva grada ohrabrujuće zvuče danas izgovrene reči na prijemu u Skupštini grada Kraljeva da mladi naraštaji ,neopterećeni iskustvima svojih predaka nastavljaju i šire tu saradnju.

Tekst i fotografije:Zoran Nikolić