Kratka istorija LGBT pokreta u svetu: Od sukoba sa policijom i opšte pobune do istopolnih brakova

Vidljivost je ključna za borbu protiv srama i društvene stigme, marširanja pred pretnjama i nasiljem. Događaji ponosa inspirišu proslavljanje razlika i pokazuju da LGBT+ zajednica neće biti zastrašena i da će nastaviti da zahteva jednakost.

Za pravi nastanak LGBT pokreta u svetu uzimaju šezdesete godine prošlog veka, tačnije 1969. godina i američki grad Njujork – deo grada Grinič Vilidž, jer je tada došlo do “Stounvolske revolucije” ili “Stounvolske pobune”.

Ukratko, 27. juna te godine, u gej bar “Stonewall In” upala je policija da izvrši raciju zbog čega je izbio sukob prisutnih sa pripadnicima policije.

Ova pobuna, kao i protesti i neredi koji su usledili tokom narednih noći, bili su prekretnica u modernom pokretu za prava LGBT osoba i podsticaj za organizovanje LGBT marševa ponosa u većem javnom obimu.

Zanimljivo je da bar “Stonewall” postoji i danas, a u obližnjem parku podignut je spomenik koji govori o pobuni.

Sledeće godine, dakle 27. juna 1970. godine, prva godišnjica “Stounvolske revolucije” obeležena je u Njujorku šetnjom, što se smatra prvom Paradom ponosa.

Marš je trajao manje od polovine predviđenog vremena, između ostalog i zbog opreza i bezbednosti učesnika koji su nosili gej transparente i natpise.

Na kraju, oživeli su manje otpore posmatrača.

Interesantno je da je Njujork tajms na svojoj naslovnoj strani objavio da su demonstranti zauzeli celu ulice oko 15 gradskih blokova.

Sledeće godine, Parade ponosa održane su u Bostonu, Dalasu, Milvokiju, Londonu, Parizu, Zapadnom Berlinu i Stokholmu…

Dakle, LGBT osobama, ne samo u SAD, već i šire, tada akumulirao otpor prema svakodnevnoj diskriminaciji i nasilju.

Dešavanja u Americi dala su podstrek LGBT osobama u drugim krajevima sveta da krenu u borbu za svoja prava.

Ono što je evidentno je da su više uspeha imali pokreti u zapadnim zemljama, na koje je politički i ekonomski uticala Amerika, i koje su ranije prihvatile demokratski i liberalni državni sistem, te shvatili šta znače ljudska prava i slobode.

Teže je bilo LGBT osobama u zemljama trećeg sveta ili jugoistočnoj Evropi.

Na afričkom kontinentu je samo u Južnoj Africi dozvoljen brak istopolnih osoba, dok je u oko 30 država homoseksualnost čak zabranjena zakonom.

U Africi se vrlo često LGBT aktivisti/kinje brutalno prebijaju, pa i ubiju.

Američka psihijatrijska asocijacija uklonila je tokom 70-ih godina prošlog veka homoseksualnost sa spiska mentalnih poremećaja, a nešto kasnije to je učinila i Svetska zdravstvena organizacija.

SZO homoseksaulnost tada počinje da tretira kao jednu od varijanti seksualne orijentacije, pored heteroseksualnosti i biseksualnosti.

Najveće društvene i zakonske promene za LGBT+ zajednicu dešavaju se s kraja 80-ih i tokom 1990-ih godina.

Danaska je jbila prva zemlja na svetu koja je priznala građansko partnerstvo za istopolne parove 1989., dok je prva zemlja koja je legalizovala istopolne brakove bila Holandija, 2001. godine.

Holandija je tako izjednačila prava heteroseksualnih i homoseksaulnih parova.

I druge zemlje u Evropi su tokom 2000-ih počele da legalizuju istopolne brakove i usvajanje dece od strane gej i lezbejskih parova.

Inače, termin “gej prajd” osmislio je Tom Higins, aktivista za prava homoseksualaca u Minesoti, dok je termin “ponos” osmislila Brenda Hauard, njujorška aktivistkinja za biseksualna prava, koja je zbog toga dobila i nadimak “Majka ponosa”, a zaslužna je i za organizovanje prve Parade ponosa u NJujorku.

Zastavu ponosa kreirao je 1978. gej dizajner i politički aktivista Gilbert Bejker.

Zastava duginih boja postala je simbol LGBT+ pokreta 1994. godine i predstavlja raznolikost ove zajednice.