Magija za decu Branka Ćopića

To je peta Ćopićeva slikovnica u ovoj ediciji, posle Ježeve kućice. koja je obavezna lektira za prvi razred osnovne škole, Pijetla i mačka, Mjeseca i njegove bake, Vašara u Strmoglavcu, a KC je u okviru Pustolovina za starije osnovce objavio i Ćopićev roman Orlovi rano lete…

Za Branka Ćopića kažu da je kao dečak voleo da gleda zvezdano nebo, tajanstveni sjajni mesec, sluša priče njegovog dede i drugih starijih ukućana i rođaka.

Kasnije ih se prisećao i pisao za decu isto tako lepe priče, kao i stihove o zvezdama i mesecu koje su se našle i u Pustolovinama ovog izdavača.

Od poeme Ježeva kućića, koju pesnik Rajko Petrov Nogo smatra „vrhuncem Ćopićeve magije – nečim što tako milo i čedno na našem jeziku nije napisano“, do Oglasa Šimskih novina koji su nalik šaljivim basnama i zagonetkama u stihu.

Ove dve knjige imaju i zajedničkog ilustratora Dušana Pavlića koji je uneo dodatnu, vizuelnu radost u Ćopićev veseli svet šumskih, školskih i seoskih junaka iz oglasa Šumskih novosti, Kupusnog lista i Mačkove pređe.

Ostale knjige – rasprodata izdanja Pijetao i mačak i Mjesec i njegova baka ilustrovali su Tijana Knežević i Danijel Savović, dok ilustrator Vašara u Strmoglavcu Mladen Anđelković.

Vašar u Strmoglavcu je poput Šumskih novina duhovit, uzbudljiv i, kao što samo mesto kaže, pomalo čudan i izvrnut – koza prodaje starog vuka, magarac kupcima nudi lava, kamila drži časove plesa, miš prodaje mačka…

Da iznenađenjima nikad kraja, govore i stihovi sa tog vašara: … A dalje korak samo / novoga čuda eto: / nekakav mačor strogi kupcima nudi pseto. / Nasred vašara bučnog / golem se kurjak dere: / „Prodajem celu šumu / idem u kaluđere!“ / S tezge krekeće žabac: / „Prodaću tebi rodu, / trske, vetar i sunce! / Meni – muve i vodu!

U svim slikovnicama stihove prate objašnjenja manje poznatih reči za decu uzrasta pet do sedam godina i, kao i u ostalim izdanjima iz edicije Pustolovine za predškolce, čitaoce na kraju knjige čekaju dodatni avanturistički sadržaji – poezija, bojanke, zanimljive anegdote iz Ćopićevog detinjstva, zadaci koji podstiču decu da nastave priču, čiji su autori Slavica i Simeon Marinković iz Kreativnog centra.

Osim uživanja u Ćopićevim stihovima, prema rečima izdavača, ove slikovnice imaju za cilj i razvijanje čitalačke veštine.

U ovoj ediciji KC Branko Ćopić našao se u društvu Brane Cvetkovića, Dobrice Erića, Arsena Diklića, Aleksandra Sergejeviča Puškina, Brane Crnčevića… a izbor potvrđuje da je jedan od najvećih srpskih i jugoslovenskih književnika 20. veka, učesnik i pisac NOB, tragičar revolucije, bio i sjajan pisac za decu.

Iz njegovog pera izašlo je više od 30 dečjih knjiga, uključujući i nekoliko romana koje rado čitaju ne samo deca nego iznova i generacije koje su na Ćopićevoj lepoj književnosti odrastale i vaspitavale se.

Rodom iz okoline Bosanske Krupe, Branko Ćopić (1915-1984) je još kao dete u svet pisane reči ušao zahvaljujući knjizi nemačkog književnika Bruna Franka Miguel Servantes.

Prvi prozni sastav objavio je u 14. godini u omladinskom časopisu Venac, a prve stihove napisao je u prvom razredu gimnazije.

Osim proze, tokom studija na Filozofskom fakultetu u Beogradu počeo je da piše dečje pesme i priče, inspirisan narodnim usmenim predanjem koje je čuo u rodnom domu.

„Moj djeda Rade bio je neobičan čovjek. Njegov začarani svijet sav satkan od bajki i maštarenja, mjesečine i prozračne svile, bio je svojevrsni svijet oktobra, ali onog našeg, krajiškog, smirenog, zlatnog oktobra u ranu jesen, o Miholjdanu, kada su nam u kuću dolazili dragi gosti, kad je sve bilo puno priča i obilja, kad je i mačka bila sita i miroljubiva, a miš debeo i bezbrižan… Ti djedovi oktobarski dani predstavljaju osnovnu riznicu svih mojih literarnih motiva. Odatle sam krenuo i počeo da stvaram svijet po liku i podobiju ovog čestitog, duševnog i na svoj način pravednog čovjeka“, pričao je kasnije Branko Ćopić.

Književna kritika brzo je prihvatila njegova dela, pa je 1939. na preporuku književnice Isidore Sekulić dobio nagradu za pesništvo Milan Rakić.

Posle Drugog svetskog rata, 1945. postao je prvi glavni urednik dečjeg lista Pioniri, što je produbilo njegovo bavljenje književnošću za decu.

Kasnije je bio i urednik Zmaja. Pisanje za decu za Ćopića je bilo, kako u Književnom vodiču kroz Beograd beleži Jovo Anđić, „najlepši posao, najprijatnija zabava, najbolji odmor“.

„Kad završim jednu knjigu za decu, ja se osjećam tako veseo i raspoložen kao da se vraćam sa neke velike majske svečanosti“, govorio je Ćopić.

Pisanjem za odrasle donelo mu je status komunističkog jeretika u partijskom društvu nekadašnje SFRJ.

Život je završio skokom sa Brankovog mosta, koji je posle Drugog svetskog rata nazvan po pesniku Branku Radičeviću, po kom je i sam Ćopić dobio ime.

Počiva u Aleji zaslužnih građana na beogradskom Novom groblju.

Bio član SANU i Akademije nauka i umjetnosti BiH.

Njegova dela prevođena su na engleski, nemački, italijanski, francuski, ruski, albanski, češki, holandski, bugarski, mađarski, poljski, slovački, turski i kineski jezik – Ćopićeva kućna biblioteka sa 4.000 knjiga čuva se u njegovom legatu u SANU, a osnovana je i Fondacija sa njegovim imenom, koje nose i mnoge škole u Srbiji.