Na inicijativu SUBNOR-a Grada Vranja, koju je prihvatila i Komisija za promenu imena ulica, a usvojili odbornici lokalnog parlamenta, bista narodnog heroja Sime Pogačarevića, postavljena u parku pored gimnazije 1955. godine, preseljena je na skver u blizini rodne kuće ovog prvoborca sa juga Srbije.
Bista je autorsko delo vajara Vladete Petrića, koju je on uradio sredinom pedesetih godina prošlog veka po porudžbini tadašnjih opštinskih vlasti, i nalazi se u zaokruženom kompleksu spomen-bisti u Gradskom parku gde je i spomenik Borisavu Stankoviću, Justinu Popoviću i drugim Vranjancima. Prema zvaničnim podacima Zavoda za zaštitu spomenika u Nišu, u Vranju postoji tačno 19 spomenika kulture koji su pod ingerencijom Zakona o zaštiti kulturnih dobara Republike Srbije.
– Ne ulazeći u to da li je nova lokacija na kojoj je postavljeno poprsje Sime Pogačarevića dobra ili loša, samo želim da ukažem da u ovom slučaju nije ispoštovana procedura koja nalaže dobijanje saglasnosti za promenu lokacije spomen-obeležja koje je zaštićeno zakonom – navodi za Danas arhitekta Miomir Stojanović, predstavnik niškog Zavoda za zaštitu spomenika. On navodi da u ovakvim situacijama „nema usmenog odgovora, jer Zavod samo na osnovu pismenog zahteva može da da svoje mišljenje, što u ovom slučaju niko od nadležnih gradskih vlasti nije učinio“. Stojanović kaže da je za razliku od ovog slučaja u potpunosti ispoštovana procedura kada je otvarana Spomen-soba u kasarni „Prvi pešadijski puk“ koja je takođe pod zaštitom države.
– Zavod je dao i svoje mišljenje o preseljenju Spomenika oslobodiocima Vranja u ulici Bore Stankovića, a na osnovu zahteva koji su uputili nadležni iz Direkcije za izgradnju grada – navodi predstavnik Zavoda za zaštitu spomenika u Nišu, sa sedištem u Vranju.
Kada su počeli radovi na dislociranju spomen-obeležja, iz Zavoda za zaštitu spomenika upućen je dopis Gradskoj građevinskoj inspekciji sa zahtevom da se do „kompletiranja dokumentacije i zvaničnog zahteva obustave radovi na preseljenju“.
„Nešto je stiglo iz Niša, ali mi to ne želimo da komentarišemo“, kratko je rečeno Danasu u Gradskoj građevinskoj inspekciji pa je spomenik ubrzo postavljen na skveru u blizini rodne kuće narodnog heroja i ulice koja nosi njegovo ime.
Na rodnoj kući Sime Pogačarevića, koja je u međuvremenu postala, iako spomeničko dobro, privatno vlasništvo, postavljena je spomen-ploča, pa je u neku ruku zaokružena celina vezana za ime ovog partizanskog borca.
Javnost Vranja ima oprečne stavove prema izmeštanju spomen-biste Sime Pogačarevića. Po jednima dobro je što je on postao vidljiv, a sa druge strane postoje i mišljenja da je na ovaj način poremećen zaokruženi spomenički kompleks u Gradskom parku. Jedno je, međutim, sigurno sasvim tačno – Zakon je u ovom slučaju zaobiđen, što nije redak slučaj kada su u pitanju spomen-dobra od nacionalnog značaja. Vojkan Ristić
Kako je „Simpo“ dobio ime
Sima Pogačarević, stolarski radnik, rođen je u Vranju 1908. godine. Bio je član KPJ od 1930. Poginuo je decembra 1941. kada je imao 33 godine. Za narodnog heroja proglašen je 1951. godine. Od skraćenice početnih imena i prezimena ovog narodnog heroja dobila je ime Kompanija „Simpo“.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, ali i na X nalogu. Pretplatite se na PDF izdanje lista Danas.
