Postavka posvećena NOB-u ponovo je uveliko deo stalne postavke Zavičajnog muzeja. Prevladani su svi nesporazumi, podele iz davnih godina i sada mogu na miru da se razgledaju brojni dokumenti koji govore o ratnim operacijama partizanskih i drugih jedinica na jugu Srbije i u vlasotinačkom kraju.
– Interesovanje za postavku NOB-a jednako je kao i pre njenog uklanjanja. Posebno se za ovaj deo stalne postavke naše ustanove interesuju mladi, naročito studenti koji proučavaju prošlost našeg naroda. Bilo je, sigurno, pogrešno što je neko hteo da izbriše deo istorije ovoga kraja – kaže Novica Tričković, kustos muzeja, profesor istorije.
Tričkovićpodseća da se Zavičajni muzej može pohvaliti brojnim i to vrednim dokumentima o istoriji grada, kao i predmetima koji slikovito govore o zanimljivoj prošlosti ovog kraja juga Srbije.
Inače, uklanjanje postavke posvećene NOB-u obavljeno je posle intervencije Stanislava Stankovića, nekadašnjeg direktora Kulturnog centra u Vlasotincu u čijem je sastavu Zavičajni muzej, koji je u obaveštenju odbornicima lokalnog parlamenta naznačio da je postavka skinuta jer je rečo “redovnim higijenskim merama”. Stankovićje ubrzo smenjen na sednici lokalnog parlamenta, a za tu odluku se opredelilo 22 odbornika, 6 je bilo uzdržanih, a 5 nije ni glasalo, ali ovo razrešenje je samo delimično posledica direktorske netaktičnosti prema delu istorije ovoga kraja.
– Hajka na mene krenula je iz ličnih interesa – rekao je tada za skupštinskom govornicom Stanislav Stanković.
U Zavičajnom muzeju, koji je deo Kulturnog centra, godinama se može videti i postavka starih predmeta iz arheologije i običaja ovog kraja, a u posebnoj prostoriji je stalna postavka “Stare srpske grafike” koju je rodnom kraju poklonio Miodrag Nagorni, poznati profesor Novosadske likovne akademije, rodom iz Vlasotinaca.
Za potrebe Zavičajnog muzeja u Vlasotincu je adaptirana administrativno-upravna zgrada iz vremena turske vladavine, poznata pod imenom “Kula”, odnosno zgrada “stare opštine”, koja je spomenik kulture od posebnog značaja, pod zaštitom države. Kompletni radovi obavljani su pod stručnim nadzorom Zavoda za zaštitu spomenika kulture iz Niša.
Kula je podignuta u drugoj polovini 18. veka kulukom Vlasotinčana, Grdeličana i stanovnika okolnih sela za vreme vladavine turskog spahije Latif bega koji je u vreme naseljavanja Vlasotinaca, u prvom talasu doseljavanja stanovništva, zauzeo znatne površine zemljišta i stvorio čifluk. Imao je kulu na mestu “Buka”, koja je bila porušena u tzv. “Bojadžijskoj pljački” 1841. godine. Druga kula Latif-bega nalazila se u centru Vlasotinaca. Od njega je otkupljuju Vlasotinčani posle ukidanja spahijskog desetka 1839. godine za 125.000 groša. Kada je beg pokušao da se nametne Vlasotinčanima za gospodara, tužili su ga Porti u Carigradu i dobili su spor.
Zavod za zaštitu spomenika kulture u Nišu vršio je restauraciju i konzervaciju objekta koji je kao spomenik kulture stavljen pod zaštitu države. Danas se u Kuli nalazi Zavičajni muzej Vlasotinca sa odeljenjima za arheologiju, istoriju, etnologiju i istoriju umetnosti.
Vlasotinački Zavičajni muzej otvoren je 22. maja 1979. godine uz prisustvo tada najviših zvaničnika Srbije i predstavlja jedan od istinskih simbola Vlasotinaca, lepog grada na obalama Vlasine.
Turska građevina u gradu bez Turaka
Objekat sadašnjeg Zavičajnog muzeja bio je turska administrativno-upravna zgrada u kojoj su boravili samo “mudir, pisar i sedam sejmena”, a Turci kao građani nikada nisu živeli u Vlasotincu. Kula ima visoko prizemlje i sprat. Prizemlje je zidano od lomljenog i tesanog kamena, a sprat od opeke. Prvo naselje Vlasotinaca niklo na prostoru današnje Kamenice, jednog od predgrađa grada i to u 15. i 16. veku. U to vreme u gradu je bilo Turaka, ali nikada nije sagrađena nijedna džamija. Mnogi Vlasotinčani su se početkom 20. veka, posebno između dva svetska rata, školovali u inostranstvu, najčešće u Beču, Parizu i Švajcarskoj.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, ali i na X nalogu. Pretplatite se na PDF izdanje lista Danas.
